İran'la anlaşma Türkiye'yi vurabilir!

İran P5+1 ülkeleri ile Nükleer Programı konusunda anlaşmaya vardı. ( P5 Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi Amerika, Rusya, Fransa, İngiltere, Çin artısı ise elbette Almanya).

6 ay süreli geçici bir anlaşma yapıldı gelişmelere ve İran'ın samimiyetine göre süre uzatılacak bu 6 aylık sürede ise bu samiyet denetlenecek.

İran mevcut % 20'ye kadar zenginleştirilmiş uranyumu % 5in altına çekecek veya yok edecek, bundan sonra uranyumu % 5'den fazla zenginleştirmeyecek, Arak'daki reaktörü kapatacak yeni tesis kurmayacak ve bu konunun denetimine tam ve koşulsuz izin verecek.

Bunun karşılığında 7milyar USD civarında Altın ticareti, Rafineri, Otomotiv ve Uçak yedek parçaları ithal edebilecek bunun 4.2 milyar USDsini dondurulmuş varlıklarından karşılayabilecek.

Ama petrol ithalatı ve Bankacılık sistemine entegre olması konusundaki ambargo devam ediyor.

İlk haberler Türkiye için olumlu yorumlandı altın ticaretine izin verilmesi kısmen de olsa ticarete izin verilmiş olması Türkiye'nin ekonomik olarak yararına olacak gibi gelecekte sağlanacak kalıcı anlaşma ile bu fayda daha da artabilir.

Ayrıca sağlanacak kalıcı anlaşmanın petrol fiyatlarına aşağı yönlü olumlu etki yapacağı ve uzun vadede enerji ithalatcısı olan Türkiye'nin bundan yararlanacağı düşüncesi var.

Bu yorumlar oldukça yüzeysel ve detaya bakmadan yapılmış yorumlar gerçek ise böyle değil.

1- 1979 amborgosundan önce Türkiye ile İran arasındaki ticaret Türkiye aleyhine idi.

2- Zaten Türkiye anlaşmadan önce de Altın ithalatı yoluyla ticari ilişkiden yararlanıyordu. Toplam 7 milyar USDlik ithalatın büyük kısmı petro kimya, otomotiv, uçak vb. zaten Türkiye'den tamamının temini güç olan malzemeler.

3- Petrol fiyatlarında ekstra bir gevşeme olmaz çünkü kaya gazı ve petrolü sayesinde Amerika Petrol ihracatcısı olmak üzere petrolde zaten talep problemi fiyatı büyük ölçüde aşağı çekti belki 3-5 dolar ama 100.-USD olan petrol fiyatı 50.-USD olmaz.

4- Türkiye, İran ve Mısır ortadoğuda islam dünyasının lideri olma iddiası olan 3 ülke, İran ambargonun pençesinden kurtulduğunda bölgede zaten her fırsatta ortaya koyduğu liderlik talebini daha güçlü ifade edecektir. Türkiye ile çatışma kaçınılmaz.

Diğer yandan İran-Türkiye sınırı en eski sınırlarımızdan biri hiç ihlale uğramamış çünkü İran'da çok ciddi Azeri bir azınlık ve yönetimde ciddi ağırlığa sahipler Türkiye hakkında hep dostane yaklaşım geliştirmişler ama elbette kendi ülkelerinin çıkarı Türkiye'den önce gelir.

Sonuç olarak; iddia edilenin aksine Türkiye İran anlaşmasından çok ciddi zarar görebilir. Bunun olmaması için;

1- Kalıcı anlaşmanın parçası olmak için girişimde bulunmalı

2- Geleneksel dostumuz olan İran'la daha yakın samimi ilişkiler geliştirmeli karşı karşı karşıya gelmek yerine ortak olmayı tercih etmeliyiz.

Rekabet her iki ülkeye de zarar verir. İran bize oldukça benzeyen bir ülke diğer ortadoğu ülkelerinden ayrılıyor, 1979 dan beri ambargo altında inliyor, savaşlar atlattı bütün dünyaya meydan okudu çok ciddi zarar görse de hala ayakta bunun nedeni bizim gibi 1.000 yıllık devlet geleneği ve bilinci olan bir toplum olması üstelik petrolleri de var.

Anlaşma sonrası dünya ile entegre olmuş İran'a Suriye ve Mısır tarzı bir yaklaşım bize çok pahalıya patlayabilir bunun olmaması için geleceği şimdiden palnalamalıyız çünkü gelişmeler aleyhimize olacak gibi.