Enflasyonu ne frenledi?
Tüketici enflasyonundaki düşüşte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki düzeltme belirleyici oldu.
Türkiye Cumhuriyer Merkez Bankası, Ağustos ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de ifade edildiği üzere tüketici enflasyonundaki düşüşte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki düzeltme belirleyici olduğunu bildirdi.
TCMB'nin Ağustos ayı fiyat gelişmeleri raporunda şöyle denildi: "Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,29 oranında azalmış ve yıllık enflasyon 0,74 puan düşüşle yüzde 8,05 olmuştur. Ağustos ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de ifade edildiği üzere tüketici enflasyonundaki düşüşte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki düzeltme belirleyici olmuştur. Bu dönemde çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları gerilerken ana eğilimleri temel mal kaynaklı olarak bir miktar yükselmiştir.
Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,29 oranında azalmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,74 puan düşüşle yüzde 8,05 olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,35 ve 0,29 azalarak yüzde 8,21 ve 8,41 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,81, 0,06 ve 0,11 puanlık düşüş gözlenmiştir. Enerji ve alkol-tütün gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,07 ve 0,19 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde Ağustos ayında temel mal kaynaklı bir yükseliş gözlenmiştir. Bu dönemde hizmet grubu ana eğilimi ise bir miktar yavaşlamıştır. Ağustos ayında hizmet fiyatları yüzde 0,71 oranında artarken grup yıllık enflasyonu 0,46 puan azalarak yüzde 8,09 olmuştur.
Bu dönemde yıllık enflasyon kira haricindeki tüm alt gruplarda düşmüştür. Kira yıllık enflasyonu yüzde 8,92 ile son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Lokanta-otel grubunda yıllık enflasyon baz etkisinin yanı sıra gıda fiyatlarındaki düşüşle birlikte yüzde 8,63’e gerilemiştir. Aylık gelişmeler incelendiğinde, diğer hizmetler grubundaki yüksek fiyat artışlarının özellikle emek yoğun hizmetler (bakım-onarım, ev hizmetleri vb.), eğitim (üniversite eğitimi) ve sağlık kalemlerinde gerçekleştiği görülmüştür.
Ulaştırma hizmetleri fiyatlarının artış hızı ise Ağustos ayında yavaşlamıştır. Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ağustos ayında 0,15 puan azalarak yüzde 8,67 olmuştur. Budönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda sınırlı bir oranda yükselirken diğer gruplarda azalış kaydetmiştir. Temmuz ayında Türk lirasında gözlenen değer kaybının yansımaları bu dönemde otomobil ve beyaz eşya fiyatlarında izlenmiştir. Diğer taraftan, beyaz eşya dışındaki elektrikli/elektriksiz alet ve mobilya fiyatları ise yatay seyretmiştir.
Giyim fiyatları Ağustos ayında mevsimsel ortalamaların bir miktar üzerinde düşüş kaydetmiş giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubu fiyatları ise ılımlı bir artış sergilemiştir. Enerji fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,21 oranında azalmıştır. Bu düşüşün ana belirleyicisi yüzde 1,20 oranında düşen akaryakıt fiyatları olmuştur.
Bu dönemde tüp gaz fiyatları da yüzde 0,45 oranında azalmıştır. Öte yandan, şebeke suyu fiyatlarında belirgin bir artış (yüzde 0,99) gözlenmiştir. Enerji grubu yıllık enflasyonu ise baz etkisiyle 0,57 puan artarak yüzde 2,97 olmuştur. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu 3,50 puan azalarak yüzde 6,19 olmuştur.
Taze meyve ve sebze fiyatları, Ağustos ayında yüzde 11,54 oranında gerilerken bu grupta yıllık enflasyon yaklaşık 21 puanlık azalışla yüzde 11,97 olmuştur. Taze meyve sebze dışı gıda grubunda ise yıllık enflasyon yüzde 5,36’ya gerilemiştir. İşlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatları son iki aydaki yüksek artışların ardından Ağustos ayında yüzde 0,74 ile daha sınırlı bir artış kaydetmiş, grup yıllık enflasyonundaki gerileme devam etmiştir. Böylelikle işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 4,42’ye gerilemiştir.
Diğer taraftan, işlenmiş gıda fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,26 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu ise yüzde 7,72’ye gerilemiştir. Bu gruptaki ılımlı seyre karşın, şeker ve margarin fiyatlarındaki artışlar (sırasıyla 3,04 ve 3,59) dikkat çekmiştir. Tütün ürünlerinde, Temmuz ayının ortasında gerçekleşen yüksek fiyat artışının Ağustos ayına sarkan etkisiyle, fiyatlar yüzde 3,64 oranında yükselmiştir. Böylelikle, bu grupta yıllık enflasyon yüzde 23,55 ile 2010 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaşmış ve tütün ürünlerinin yıllık tüketici enflasyonuna katkısı 1,12 puana yükselmiştir.
…Yİ-ÜFE…
Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,08 oranında artarken yıllık enflasyon 0,93 puan azalarak yüzde 3,03 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 4,29’a, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde yüzde 4,97’ye düşmüştür. Ana sanayi grupları itibarıyla, Ağustos ayında fiyatlar enerji (yüzde -2,49) ile mücevherat hariç dayanıklı tüketim malı gruplarında azalırken diğer gruplarda yükseliş göstermiştir.
Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte motorlu kara taşıtları ve aksesuarları öne çıkmıştır. Sonuç olarak Ağustos ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar nispeten zayıf seyretmiştir."
TCMB'nin Ağustos ayı fiyat gelişmeleri raporunda şöyle denildi: "Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,29 oranında azalmış ve yıllık enflasyon 0,74 puan düşüşle yüzde 8,05 olmuştur. Ağustos ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de ifade edildiği üzere tüketici enflasyonundaki düşüşte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki düzeltme belirleyici olmuştur. Bu dönemde çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları gerilerken ana eğilimleri temel mal kaynaklı olarak bir miktar yükselmiştir.
Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,29 oranında azalmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,74 puan düşüşle yüzde 8,05 olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,35 ve 0,29 azalarak yüzde 8,21 ve 8,41 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,81, 0,06 ve 0,11 puanlık düşüş gözlenmiştir. Enerji ve alkol-tütün gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,07 ve 0,19 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde Ağustos ayında temel mal kaynaklı bir yükseliş gözlenmiştir. Bu dönemde hizmet grubu ana eğilimi ise bir miktar yavaşlamıştır. Ağustos ayında hizmet fiyatları yüzde 0,71 oranında artarken grup yıllık enflasyonu 0,46 puan azalarak yüzde 8,09 olmuştur.
Bu dönemde yıllık enflasyon kira haricindeki tüm alt gruplarda düşmüştür. Kira yıllık enflasyonu yüzde 8,92 ile son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Lokanta-otel grubunda yıllık enflasyon baz etkisinin yanı sıra gıda fiyatlarındaki düşüşle birlikte yüzde 8,63’e gerilemiştir. Aylık gelişmeler incelendiğinde, diğer hizmetler grubundaki yüksek fiyat artışlarının özellikle emek yoğun hizmetler (bakım-onarım, ev hizmetleri vb.), eğitim (üniversite eğitimi) ve sağlık kalemlerinde gerçekleştiği görülmüştür.
Ulaştırma hizmetleri fiyatlarının artış hızı ise Ağustos ayında yavaşlamıştır. Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ağustos ayında 0,15 puan azalarak yüzde 8,67 olmuştur. Budönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda sınırlı bir oranda yükselirken diğer gruplarda azalış kaydetmiştir. Temmuz ayında Türk lirasında gözlenen değer kaybının yansımaları bu dönemde otomobil ve beyaz eşya fiyatlarında izlenmiştir. Diğer taraftan, beyaz eşya dışındaki elektrikli/elektriksiz alet ve mobilya fiyatları ise yatay seyretmiştir.
Giyim fiyatları Ağustos ayında mevsimsel ortalamaların bir miktar üzerinde düşüş kaydetmiş giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubu fiyatları ise ılımlı bir artış sergilemiştir. Enerji fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,21 oranında azalmıştır. Bu düşüşün ana belirleyicisi yüzde 1,20 oranında düşen akaryakıt fiyatları olmuştur.
Bu dönemde tüp gaz fiyatları da yüzde 0,45 oranında azalmıştır. Öte yandan, şebeke suyu fiyatlarında belirgin bir artış (yüzde 0,99) gözlenmiştir. Enerji grubu yıllık enflasyonu ise baz etkisiyle 0,57 puan artarak yüzde 2,97 olmuştur. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu 3,50 puan azalarak yüzde 6,19 olmuştur.
Taze meyve ve sebze fiyatları, Ağustos ayında yüzde 11,54 oranında gerilerken bu grupta yıllık enflasyon yaklaşık 21 puanlık azalışla yüzde 11,97 olmuştur. Taze meyve sebze dışı gıda grubunda ise yıllık enflasyon yüzde 5,36’ya gerilemiştir. İşlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatları son iki aydaki yüksek artışların ardından Ağustos ayında yüzde 0,74 ile daha sınırlı bir artış kaydetmiş, grup yıllık enflasyonundaki gerileme devam etmiştir. Böylelikle işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 4,42’ye gerilemiştir.
Diğer taraftan, işlenmiş gıda fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,26 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu ise yüzde 7,72’ye gerilemiştir. Bu gruptaki ılımlı seyre karşın, şeker ve margarin fiyatlarındaki artışlar (sırasıyla 3,04 ve 3,59) dikkat çekmiştir. Tütün ürünlerinde, Temmuz ayının ortasında gerçekleşen yüksek fiyat artışının Ağustos ayına sarkan etkisiyle, fiyatlar yüzde 3,64 oranında yükselmiştir. Böylelikle, bu grupta yıllık enflasyon yüzde 23,55 ile 2010 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaşmış ve tütün ürünlerinin yıllık tüketici enflasyonuna katkısı 1,12 puana yükselmiştir.
…Yİ-ÜFE…
Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,08 oranında artarken yıllık enflasyon 0,93 puan azalarak yüzde 3,03 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 4,29’a, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde yüzde 4,97’ye düşmüştür. Ana sanayi grupları itibarıyla, Ağustos ayında fiyatlar enerji (yüzde -2,49) ile mücevherat hariç dayanıklı tüketim malı gruplarında azalırken diğer gruplarda yükseliş göstermiştir.
Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte motorlu kara taşıtları ve aksesuarları öne çıkmıştır. Sonuç olarak Ağustos ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar nispeten zayıf seyretmiştir."