Kıdem tazminatı hakkında merak edilenler
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç, NTV yayınında kıdem tazminatına ilişkin akıllarda yer alan tüm sorulara cevap verdi.
Konuşmasında kıdem tazminatı fonunun gelip gelmeyeceğinin çokça konuşulduğuna dikkat çeken Kılıç, “Bugüne kadar her hangi bir değişiklik olmadı. Kıdem tazminatı sistemi böyle devam edecek gibi görünüyor. Yeter ki kıdem tazminatına herkes kavuşabilsin. Herkes alabilsin. Önündeki engeller kalksın” dedi.
Cem Kılıç'ın açıklamalarından satır başları:
Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından sonlandırıldığında ortaya çıkan bir hak. İşçi işten ayrıldığında veya işveren iş sözleşmesini feshettiğinde kıdem tazminatı hakkı doğabilir. Ancak bunun için belirli konuşlar lazım. Sadece iş sözleşmesinin sona ermesi veya sonlandırılması yeterli olmayabiliyor. İş sözleşmesi sadece iş kanununda belirtilen haller ortaya çıktığında sonlandırılmalı. İş veren işçiyi ahlak kuralları yüzünden işten çıkarmış ise işçi bu bağlamda kıdem tazminatı alamaz.
Erkek çalışanlar için askerlik görevini yerine getirilmesi amacıyla işten ayrılırsa kıdem tazminatı alır. Aynı zamanda kadın çalışanlar için evlilik kıdem tazminatı almak için bir sebeptir. Evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kadın çalışan bunu belgeleyip işverenine sunarsa işten ayrılırken kıdem tazminatını alabilir. Bütün çalışanları kapsayan bir durum ise emeklilik hakkı elde edilmişse istifa ederek kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.
Sosyal güvenlik kanunlarında değişiklik yapıldı. 1999 yılından sonra bir de yaş koşulu geldi. 15 yıl çalışma süresi ve 3600 gün prim gün sayısını doldurmuş iseniz ve sigorta başlangıcınız 8 Eylül 1999 öncesi ise SGK’dan alacağınız bir belge ile(kıdem tazminatı alabilir yazısı) işverene başvurursanız kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.
Yaş dışındaki koşulları sağlayanlar kıdem tazminatı alabilir diyoruz. O halde Ocak 2000 sonrasında 7000 gün prime sahipseniz 58-60 yaşını doldurmamış olsanız bile kıdem tazminatı alabilirsiniz. Eğer emeklilik sebebiyle daha önce kıdem tazminatı alınmış ise tekrar emeklilik sebebiyle kıdem tazminatını alamazsınız. Emeklilik nedeniyle kıdem tazminatınızı almadınız, son çıkış tarihinde hak kazanıyorsanız bütün süre üzerinden alabilirsiniz aynı işverene tabi olarak. Son çıkış buna imkan sağlamıyorsa, emekli olduğu tarihe kadarki kıdemi o andaki ücreti üzerinden kıdem tazminatı alınması mümkündür.
Kıdem tazminatının bir taban bir de tavan limiti mevcut. Taban asgari ücret ile ilintili. Tavan ise bunun 7,5 katı ile prim kazanç üzerinden hesaplanıyor. Burada kıdem tazminatı tavan fiyatını belirleyen bir başka unsur var. En yüksek dereceli devlet memurunun alabileceği bir yıllık emekli ikramiyesi tutarından fazla olamıyor ve bu her yıl ocak ve temmuz aylarında değişiyor. Temmuz 2021 ile önümüzdeki aralık ayına kadar olan dönem için 8 bin 284 TL. Kıdem tazminatı tavan fiyatı işveren tarafından tek taraflı veya sözleşmelerle artırılabilir. Kıdem tazminatının tavana kadar olan kısmı gelir vergisinden istisnadır. Sadece binde üç oranında damga vergisine tabidir. Diğer taraftan bu SGK prime esas kazancına da dahil edilmez.
Bu dönemde özellikle ücretsiz izin ve kısa çalışma döneminde çalışanların emeklilikleri geçerli olacak ya da olması gereken uzun vadeli sigorta primleri yatmadı. Bu kıdem tazminatı sayılır mı sayılmaz mı gerçekten sorgulanır hale geldi. Beni görüşüme göre bu döneminde kıdem hakkından sayılması gerekir düşüncesindeyim. Çünkü çalışanın istemi dışında ortaya çıkan mecburi bir durum söz konusu. Dolayısıyla bu dönemde kıdem tazminatı hakkı bakımından sayılması kanaatindeyim. Bu konuda daha yargı karar vermedi. Bunu bekleyip göreceğiz. Kısa çalışma ödeneği normalde kanunda 3 ay ile sınırlı. Pandeminin uzamasıyla 15 aya varan durumlar ortaya çıktı. Böyle olunca çalışanların ciddi prim kayıpları ortaya çıktı. Bu bağlamda bir borçlanma tipi oluşturulabilir. Ama bunun için bir çalışma henüz söz konusu değil.
KAYNAK: NTV
Cem Kılıç'ın açıklamalarından satır başları:
Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından sonlandırıldığında ortaya çıkan bir hak. İşçi işten ayrıldığında veya işveren iş sözleşmesini feshettiğinde kıdem tazminatı hakkı doğabilir. Ancak bunun için belirli konuşlar lazım. Sadece iş sözleşmesinin sona ermesi veya sonlandırılması yeterli olmayabiliyor. İş sözleşmesi sadece iş kanununda belirtilen haller ortaya çıktığında sonlandırılmalı. İş veren işçiyi ahlak kuralları yüzünden işten çıkarmış ise işçi bu bağlamda kıdem tazminatı alamaz.
Erkek çalışanlar için askerlik görevini yerine getirilmesi amacıyla işten ayrılırsa kıdem tazminatı alır. Aynı zamanda kadın çalışanlar için evlilik kıdem tazminatı almak için bir sebeptir. Evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kadın çalışan bunu belgeleyip işverenine sunarsa işten ayrılırken kıdem tazminatını alabilir. Bütün çalışanları kapsayan bir durum ise emeklilik hakkı elde edilmişse istifa ederek kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.
Sosyal güvenlik kanunlarında değişiklik yapıldı. 1999 yılından sonra bir de yaş koşulu geldi. 15 yıl çalışma süresi ve 3600 gün prim gün sayısını doldurmuş iseniz ve sigorta başlangıcınız 8 Eylül 1999 öncesi ise SGK’dan alacağınız bir belge ile(kıdem tazminatı alabilir yazısı) işverene başvurursanız kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.
Yaş dışındaki koşulları sağlayanlar kıdem tazminatı alabilir diyoruz. O halde Ocak 2000 sonrasında 7000 gün prime sahipseniz 58-60 yaşını doldurmamış olsanız bile kıdem tazminatı alabilirsiniz. Eğer emeklilik sebebiyle daha önce kıdem tazminatı alınmış ise tekrar emeklilik sebebiyle kıdem tazminatını alamazsınız. Emeklilik nedeniyle kıdem tazminatınızı almadınız, son çıkış tarihinde hak kazanıyorsanız bütün süre üzerinden alabilirsiniz aynı işverene tabi olarak. Son çıkış buna imkan sağlamıyorsa, emekli olduğu tarihe kadarki kıdemi o andaki ücreti üzerinden kıdem tazminatı alınması mümkündür.
Kıdem tazminatının bir taban bir de tavan limiti mevcut. Taban asgari ücret ile ilintili. Tavan ise bunun 7,5 katı ile prim kazanç üzerinden hesaplanıyor. Burada kıdem tazminatı tavan fiyatını belirleyen bir başka unsur var. En yüksek dereceli devlet memurunun alabileceği bir yıllık emekli ikramiyesi tutarından fazla olamıyor ve bu her yıl ocak ve temmuz aylarında değişiyor. Temmuz 2021 ile önümüzdeki aralık ayına kadar olan dönem için 8 bin 284 TL. Kıdem tazminatı tavan fiyatı işveren tarafından tek taraflı veya sözleşmelerle artırılabilir. Kıdem tazminatının tavana kadar olan kısmı gelir vergisinden istisnadır. Sadece binde üç oranında damga vergisine tabidir. Diğer taraftan bu SGK prime esas kazancına da dahil edilmez.
Bu dönemde özellikle ücretsiz izin ve kısa çalışma döneminde çalışanların emeklilikleri geçerli olacak ya da olması gereken uzun vadeli sigorta primleri yatmadı. Bu kıdem tazminatı sayılır mı sayılmaz mı gerçekten sorgulanır hale geldi. Beni görüşüme göre bu döneminde kıdem hakkından sayılması gerekir düşüncesindeyim. Çünkü çalışanın istemi dışında ortaya çıkan mecburi bir durum söz konusu. Dolayısıyla bu dönemde kıdem tazminatı hakkı bakımından sayılması kanaatindeyim. Bu konuda daha yargı karar vermedi. Bunu bekleyip göreceğiz. Kısa çalışma ödeneği normalde kanunda 3 ay ile sınırlı. Pandeminin uzamasıyla 15 aya varan durumlar ortaya çıktı. Böyle olunca çalışanların ciddi prim kayıpları ortaya çıktı. Bu bağlamda bir borçlanma tipi oluşturulabilir. Ama bunun için bir çalışma henüz söz konusu değil.
KAYNAK: NTV