Tüpraş rekor cezayı ödedi!

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş'ye (TÜPRAŞ), Rekabet Kurulu'nca fiyatlandırma ve sözleşmelere ilişkin uygulamaları yoluyla hakim durumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle hakkında verilen 412 milyon 15 bin 81 lira idari para cezasının 309 milyon lirasının ödendiğini belirterek, "Verilen idari para cezası, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 17. maddesi çerçevesinde, dörtte üçü nispetinde 309 milyon TL olarak ödenmiş olup, cezaya ilişkin tüm yasal haklarımız kullanılacaktır." dedi. TÜPRAŞ Kurumsal İletişim Müdürlüğü, Rekabet Kurumu'nun gerekçeli kararını değerlendiren yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada, Rekabet Kurulu’nun, bugüne kadarki içtihat ve uygulamalarına uymayan, hukuki dayanaktan yoksun, hatalı analiz ve varsayımlar neticesinde verilen 'ceza kararına' ilişkin kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi için açıklamaya ihtiyaç duyulduğu kaydedildi. Aşırı fiyatlama yapıldığı iddia edilen 2 ay 20 günlük dönemin, 2008 yılında yaşanan küresel kriz dönemi olduğu belirtilen açıklamada, şöyle denildi: "Tüpraş’ın özelleştirilmesinden bu yana geçen 8 yıl 4 aylık (toplam 100 ay) zaman diliminde, aşırı fiyatlama yapıldığı iddia edilen süreç 11 Ekim 2008-1 Ocak 2009 tarihleri arasındaki 2 ay 20 günü kapsamaktadır. Bu dönem ekonomik ve finansal krizin dünyada en yoğun şiddette yaşandığı, ham petrol fiyatı ile döviz kurunun tarihinde en hızlı değiştiği dönemlerden birisidir. Bu dönemde ekonomik krizin etkisiyle dünyanın en büyük banka ve finansal kuruluşlarının yanı sıra birçok rafineri de iflas ederek, onlarca rafineri şirketi de faaliyetini durdurmuştur. Söz konusu dönemde bile Tüpraş fiyatlarını 'sabit' tutmamış, haftada bir fiyat düzenlemesi yaparak benzinde 10, motorinde 9 kez fiyat indirerek, Avrupa’daki rafineri şirketlerinden daha hızlı fiyat düşürmüştür. Rekabet Kurumu'nca uygulanan cezaya esas olan dönemde Fransa, İspanya, İtalya, Yunanistan gibi ülkelerdeki rafinerilerden daha hızlı fiyat indirimine gidilmiştir. Bu durumu tespit eden referans bilgi ve analizler dikkate alınmamış, gerekçeli kararda da hiç değinilmemiştir." Açıklamada, cezaya esas alınan dönemde fiyatların, maliyetin altında gerçekleştiği ve Tüpraş'ın zarar ettiği belirtilerek, "Rekabet Kurulu’nun aşırı fiyatlama yapıldığı iddiasıyla ceza verdiği, ekonomik krizinin derinleştiği Ekim-Aralık 2008 döneminde Tüpraş, maliyetlerinin altındaki fiyatlarla satış yaptığı için yaklaşık 850 milyon TL zarar etmesine rağmen, ülkemizin akaryakıt temin güvenliği için üretim ve satışını sürdürmüştür. Karşı oy gerekçelerinde de belirtildiği üzere, rapor ve gerekçeli kararda fiyat-maliyet analizi, şirketimizin aynı dönemde zarar etmiş olması değerlendirmeye dahi alınmamıştır. Aşırı fiyatlama yapıldığı iddia edilen döneme ilişkin düzenleyici otorite olan EPDK herhangi bir işlem yapılmasına gerek olmadığını belirtmiştir. Rekabet Kurumu, incelediği dönemde tarifelere uyumun denetlenmesi ve Tüpraş’ın fiyat uygulamaları hakkında bir işlem yapılıp yapılmadığını EPDK’ya sormuştur. EPDK, yazılı olarak Petrol Piyasası Kanunu’na göre fiyatlar konusunda denetleyici ve düzenleyici otorite olarak konuyu incelediğini, sunulan tarifeyi uygun bulduğunu, Tüpraş hakkında bir soruşturma veya ceza prosedürü başlatmaya gerek duymadığını, olası bir aykırılık durumunda gerekli denetimleri yapacağını Rekabet Kurumu’na yazılı olarak bildirmiştir." denildi. Tüpraş'ın, müşterilerinden yıllık taleplerini alırken herhangi bir zorlama yapmadığı ifade edilen açıklama, şöyle devam etti: "Tüpraş, ülkemizde kurulu tek rafineri şirketi olsa da akaryakıt piyasası, 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe giren Petrol Piyasası Kanunu ile tamamen serbestleşmiştir. Ülkemizin halihazırdaki tek rafineri şirketi olan Tüpraş, Petrol Piyasası Kanunu gereğince kendisinden mal talep eden eşit gruplardaki bütün dağıtım şirketlerine aynı koşullarda mal vermekle yükümlüdür. Bu nedenle kanunen hiçbir dağıtım şirketi ile pazarlık yapmamakta, ticari koşullar bütün dağıtım şirketlerine açıklanarak aynı şekilde uygulamaktadır. Dağıtım şirketleri herhangi bir kısıtlama olmaksızın Türkiye’ye akaryakıt ithal edebildiklerinden, Tüpraş’ın ticari koşullarını göz önünde bulundurarak, değişik ikmal kaynaklarından kendi programlarını yapmakta, Tüpraş’tan aylar ve teslim noktaları bazında almak istedikleri akaryakıt miktarlarını yıl başlamadan önce şirketimize bildirmektedirler. Tüpraş üretim planı bu bildirimler çerçevesinde yapılmaktadır. Şirketimiz bu aşamada müşterilerine hiçbir şekilde zorlamada bulunmamaktadır. Bu iş modelinde güçlü olan taraf akaryakıt dağıtım şirketleridir. Tüpraş dağıtım şirketlerinden aylar ve teslim noktaları bazında teslim alacaklarını taahhüt ettikleri ürünleri almalarını istemiştir. Ceza kararında eleştiri konusu yapılan ve “bağlama” olarak ifade edilen husus, Tüpraş’ın cari yıl için verdikleri taahhütleri yerine getirmeyen müşterilerine taahhütlerini yerine getirmeleri gerektiği uyarısı ve bu yöndeki uygulamalarıdır. Bir başka ifadeyle Tüpraş, müşterilerinden sözleşmeye uygun davranmalarını istemektedir ki bu hukuki olarak eleştirilemeyecek bir durumdur. Nitekim soruşturmayı yürüten Rekabet Kurumu Uzman Heyeti’nin çoğunluğu da bu görüştedir. Tüpraş ülkemizin akaryakıt ihtiyacını en üst kalitede ve güven ile sağlamak üzere geçmişte olduğu gibi bugün de tüm mevzuat ve düzenlemeleri esas alarak üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmek üzere her koşulda üretimini sürdürmeye ve yatırım yapmaya devam edecektir."