Elektrik piyasa malı oldu!

Elektrik Piyasası Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.
Kanun; elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan veya perakende satışı, ithalat ve ihracatı, piyasa işletimi ile bu faaliyetlerle ilişkili tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini düzenliyor.
İstisnalar hariç piyasa faaliyetleri ile iştigal edecek tüzel kişiler, faaliyetlerine başlamadan önce her faaliyet için ve söz konusu faaliyetlerin birden fazla tesiste yürütülecek olması halinde, her tesis için ayrı lisans alacak.
Lisanslar, en çok 49 yıl için verilecek. Üretim, iletim ve dağıtım lisansları için geçerli olan asgari süre 10 yıl olacak.
Birden çok yapı veya müştemilatının yüzeylerinde tesis edilen aynı tür yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisleri, tek üretim lisansı kapsamında değerlendirilebilecek.
Lisans, süresinin bitiminde kendiliğinden, lisans sahibi tüzel kişinin iflasının kesinleşmesi, lisans sahibinin talebi veya lisans verilmesine esas şartların kaybedilmesi hallerinde EPDK kararıyla sona erecek.
Üretim lisansının verilmesinde ve tadilinde rekabetin geliştirilmesi amacıyla iletim ve dağıtım kısıtları ile ilgilinin sahip olduğu veya olacağı piyasa gücü de dikkate alınacak.

EPDK tedbir alacak

Lisansı iptal edilen tüzel kişi, bu tüzel kişilikte yüzde 10 veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki bir yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dahil, yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini takip eden üç yıl süreyle lisans alamayacak, lisans başvurusunda bulunamayacak, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamayacak, yönetim kurullarında görev alamayacak.
Dağıtım lisansı, başvuru sahibinin öngörülen yükümlülükleri yerine getirmesi ve ilgili dağıtım sisteminin işletme hakkını tevsiki (belgelendirme) halinde verilebilecek.
EPDK, tüketicilerin korunması ve piyasa faaliyetlerinin aksamaması için lisansların sona erdirilmesi veya iptali durumlarında gerekli tedbirleri alacak.
Üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiye öncelikle, üretim tesisi yatırımına başlaması için mevzuattan kaynaklanan izin, onay, ruhsat ve benzeri belgeleri edinebilmesi ve üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde edebilmesi için EPDK tarafından belirli süreli önlisans verilecek.

Kapasiteyi bile alabilecekler

Üretim faaliyeti, lisansları kapsamında kamu ve özel sektör üretim şirketleri ile organize sanayi bölgesi tüzel kişiliği tarafından yürütülebilecek.
Üretim şirketi, lisansı kapsamında; tedarik şirketlerine, serbest tüketicilere ve özel direkt hat tesis ettiği kişilere elektrik enerjisi veya kapasitesi satışı, organize toptan elektrik piyasalarında elektrik enerjisi veya kapasite ticareti, tedarik etmekle yükümlendiği elektrik enerjisi veya kapasiteyi teminen, bir takvim yılı için lisansına derç edilen yıllık elektrik enerjisi üretim miktarının, EPDK tarafından belirlenen oranını aşmamak kaydıyla organize toptan elektrik piyasalarından elektrik enerjisi veya kapasitesi alımı yapabilecek.

Rüzgar enerjisinde öncelikli hak arazi sahibini

Rüzgar veya güneş enerjisi üretim tesisinin kurulacağı sahanın maliki tarafından başvuru yapılması durumunda, aynı saha için yapılan diğer başvurular dikkate alınmayacak. Başvurularda, tesisin kurulacağı saha üzerinde son üç yıl içinde elde edilmiş en az bir yıl süreli standardına uygun rüzgar veya güneş ölçümü bulunması zorunlu olacak.
Herhangi bir gerçek kişinin ya da özel sektör tüzel kişisinin kontrol ettiği üretim şirketleri aracılığıyla sahip olacağı toplam elektrik enerjisi kurulu gücü, bir önceki yıla ait yayımlanmış Türkiye toplam elektrik enerjisi kurulu gücünün yüzde 20'sini geçemeyecek.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak elektrik enerjisi üretimi yapan tüzel kişiler, ürettikleri elektrik enerjisinin kaynağının yenilenebilir kaynak olduğuna dair Bakanlık'tan Yenilenebilir Kaynaktan Elektrik Üretim Belgesi alabilecek.

TEİAŞ iletecek

Elektrik enerjisi iletim faaliyeti, TEİAŞ tarafından yürütülecek.
TEİAŞ'ın mülkiyet ve işletme sınırı, iletim sistemine yapılan bağlantı noktasında başlayacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın uygun görüşü alınarak uluslararası enterkonneksiyon hatlarının ulusal sınırlar dışında kalan kısmının tesisi ve işletilmesini yapabilecek.
TEİAŞ, bu amaçla uluslararası şirket kurabilecek, kurulmuş uluslararası şirketlere ortak olabilecek ve bölgesel piyasaların işletilmesine ilişkin organizasyonlara katılabilecek.
Yeni iletim tesisi ve hattı için TEİAŞ'ın yeterli finansmanı olmaması durumunda, söz konusu yatırımlar, bu tesise bağlantı talebinde bulunan tüzel kişi veya kişilerce yapılabilecek ya da finanse edilebilecek.
Dağıtım faaliyeti, dağıtım şirketi tarafından lisansında belirlenen bölgede yürütülecek. Dağıtım şirketi, sayaçların okunması, bakımı ve işletilmesi hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumlu olacak.
Piyasa faaliyeti gösteren tüzel kişiler, bir dağıtım şirketine ve dağıtım şirketi piyasa faaliyeti gösteren tüzel kişilere doğrudan ortak olamayacak. Dağıtım şirketi, dağıtım faaliyeti dışında bir faaliyet alamayacak.

Bölgenin aydınlatmasını dağıtımcı yapacak

Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesindeki genel aydınlatma ve bunlara ait gerekli ölçüm sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden de sorumlu olacak.
Toptan ve perakende satış faaliyetleri, üretim şirketleriyle kamu ve özel sektör tedarik şirketleri tarafından yürütülecek. Tedarik şirketleri, herhangi bir bölge sınırlaması olmaksızın, toptan veya perakende satış faaliyetlerinde bulunabilecek.
Bu şirketler, enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden ya da ülkelere, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu onayı ile elektrik enerjisi ithalatı ve ihracatı yapabilecek.
Tedarik lisansı sahibi özel sektörün, üretim ve ithalat şirketlerinden satın alacağı elektrik enerjisi miktarı, bir önceki yıl ülke içerisinde tüketilen elektrik enerjisi miktarının yüzde yirmisini aşamayacak. Söz konusu özel sektörün, tüketiciye satacağı elektrik enerjisi miktarı da bir önceki yıl ülke içerisinde tüketilen elektrik enerjisi miktarının yüzde 20'sini geçemeyecek.

Elektrik piyasası kuruluyor

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) ticaret unvanı altında bir anonim şirket kurulacak. EPİAŞ, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine aykırı olmayacak şekilde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde faaliyete geçecek.
EPİAŞ'taki kamu kuruluşlarının ve kamu sermayeli şirketlerin doğrudan ve dolaylı toplam sermaye payı, İMKB hariç, yüzde 15'i aşamayacak. Bakanlar Kurulu bu oranı değiştirmeye yetkili olacak. EPİAŞ'a hissedar olan kamu kuruluşları, kamu sermayeli şirketler ve İMKB, EPİAŞ'ın yönetiminde temsil edilecek.
EPİAŞ, İMKB ile TEİAŞ tarafından işletilen piyasalar dışındaki organize toptan elektrik piyasalarının işletim faaliyetini yürütecek.
EPİAŞ, organize toptan elektrik piyasalarında yeni piyasalar kurulmasına yönelik çalışmaları yapacak ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na sunacak.
EPİAŞ piyasa işletim lisansı alancaya kadar, ilgili piyasa işletim faaliyetini TEİAŞ yürütecek.
Elektrik enerjisi ve kapasitenin uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelere ihracatı ve bu ülkelerden ithalatı, tedarik lisansı sahibi şirketler ve üretim şirketleri tarafından, EPDK onayı ile yapılacak.
Organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerinden, EPDK'nın yönetmelikle belirleyeceği şartları sağlayanlar, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre şirket kurma şartı aranmaksızın, onaylı sınırları içerisinde, üretim ya da dağıtım lisansı alarak üretim, dağıtım faaliyetlerinde bulunabilecek.
Dağıtım lisansı sahibi olmayan organize sanayi bölgesi, katılımcılarının serbest tüketici olmaktan kaynaklanan haklarını kullanmalarına ve elektrik piyasalarında faaliyet göstermelerine engel olamayacak.
Organize sanayi bölgesi tüzel kişiliği, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılacak.

Üretim tesisi ile müşteri arasına direkt hat

İletim sisteminde de özel direkt hat tesis edilebilecek. İletişim şebekesi dışında, ulusal iletim sistemi için geçerli standartlara uygun olan ve üretim faaliyeti gösteren tüzel kişinin lisansı kapsamındaki üretim tesisi ile müşterileri veya iştirakleri arasında özel direkt hat tesisi, TEİAŞ ile üretim faaliyeti gösteren tüzel kişi arasında yapılacak sistem kontrol anlaşması ile mümkün olacak.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nca, sosyal ve ekonomik durumlar gözetilerek belirlenecek miktarın altında elektrik enerjisi tüketen tüketiciler için ayrı tarife yapılabilecek.
Hidroelektrik kaynak katkı payı bedeli, her yıl ocak ayı sonuna kadar DSİ bütçesine gelir kaydedilmek üzere ödenecek.
Bu kanun kapsamında düzenlenmesi gereken ve süre belirtilmeyen yönetmelikler, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde çıkarılacak. Bu yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mevcut yönetmelik, tebliğ, kurul kararı gibi bütün genel düzenleyici işlemlerin bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek.
Bu kanunun yayımı tarihinden önce elektrik üretim tesisi yapılmak amacıyla ihalesi yapılan ya da sözleşmeye bağlanan maden sahalarında kurulmuş olan tesisler de bu düzenlemede yer alan indirim ve istisnalardan faydalanamayacak.
Üretim lisansına dercedilen inşaat öncesi süre içerisinde üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere, varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak, yoksa sadece 6 ay ek süre verilecek. Mücbir sebepler dışında bu süre içerisinde de yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisanslar iptal edilecek.
Kamu kuruluşlarından elektrik üretim tesisi kurmak üzere redevans usulü ile alınmış kömür sahası için verilmiş lisanslar ile lisansa dercedilmiş inşaat öncesi süre içerisinde yapılması gereken kamulaştırma ve demiryolu rölekasyon işlemlerini bu süre içerisinde tamamlanamayacağı kuruma gerekçeleri ile belgelendirilen ve bu gerekçeleri kurul tarafından kabul edilen lisanslar için süre verilmeyecek.

AA