Enerjide dengeler hızla değişiyor

Enerji ithalatının cari açığa olumsuz etkisinin tartışıldığı 2012 yılında Türkiye, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyelerine ihracatını 2011'e göre yüzde 74 artırarak, yaklaşık 38 milyar dolara çıkardı. OPEC üyesi 12 ülkeden elde edilen dış ticaret fazlası ise, 2011'e göre 5 kat artarak 17 milyar 606 milyon dolara ulaştı.

Ekonomik krizle mücadele eden AB'nin 27 ülkesinin, Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı geçen yıl yüzde 38,8'e gerilerken, 12 OPEC ülkesinin payı ise yüzde 25'e yükseldi. 2012 yılında AB ülkelerine 59,2 milyar dolar, petrol zengini OPEC ülkelerine 38 milyar dolara yakın ihracat gerçekleştirildi.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye 2011 yılında OPEC üyesi 12 ülkeye 21 milyar 822 milyon dolar ihracat yaptı. Bu rakam geçen yıl, yüzde 13,1'lik toplam ihracat artışının çok üzerinde, yüzde 74 gibi büyük bir artışla 37 milyar 993 milyon dolara çıktı.

Söz konusu 12 ülkenin Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı da önemli oranda arttı. Geçen yıl OPEC üyesi ülkelere yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 25'ini oluşturdu. Bu ülkelerin, Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı 2011 yılında yüzde 16,2 olmuştu.

OPEC ülkeleri arasında Türkiye'nin 2012 yılında en fazla ihracat yaptığı ülke 10 milyar 830 milyon dolar ile Irak oldu. Irak'ı, 9 milyar 923 milyon dolar ile İran, 8 milyar 177 milyon dolar ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), 3 milyar 679 milyon dolar ile Suudi Arabistan, 2 milyar 140 milyon dolar ile Libya, 1 milyar 814 milyon dolar ile Cezayir izledi.

İran ve BAE'ye satılan 11,1 milyar dolarlık altın hariç tutulduğunda bile bu ülkelere toplam ihracat yaklaşık 27 milyar dolara, bu ülkelerden elde edilen dış ticaret fazlası ise 6,5 milyara dolara çıktı.

GEÇEN YIL LİBYA'YA İHRACAT 2 KAT ARTTI

Bu arada, ''Arap Baharı'' olaylarıyla gündeme gelen Libya'ya yapılan ihracat, geçen yıl, bu olayların yaşandığı 2011'deki ihracata göre yaklaşık 2 kat arttı.

Türkiye'nin 83 milyar 976 milyon 174 bin dolar dış ticaret açığı verdiği 2012 yılında, OPEC ülkeleriyle yapılan ticaretten ise 17 milyar 606 milyon dolar dış ticaret fazlası sağlandı. Böylece bu ülkelerden elde edilen dış ticaret fazlası 2011'e göre yaklaşık 5 kat artmış oldu.

Türkiye bu dönemde OPEC ülkelerinden en çok dış ticaret fazlasını, 10,68 milyar dolarla Irak, 4,58 milyar dolarla Birleşik Arap Emirlikleri, 1,72 milyar dolarla Libya, 1,5 milyar dolarla da Suudi Arabistan'dan elde etti.

Öte yandan Merkez Bankası verilerine göre, OPEC üyelerinden 2012 yılında Türkiye'ye 1,66 milyar dolar da doğrudan yatırım geldi.

PETROL VE DOĞALGAZ ZENGİNİ 3 ÜLKEYE 5 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT

Türkiye geçen yıl, OPEC üyesi olmayan petrol ve doğalgaz zengini Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan'a da 5,13 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu ülkelere yapılan ihracat, geçen yıl 2011 yılına göre yüzde 14 arttı.

Yine geçen yıl söz konusu 3 ülkeden elde edilen dış ticaret fazlası ise, 2,48 milyar dolara yükseldi. Azerbaycan ve Kazakistan'dan, 2012 yılında Türkiye'ye 340 milyon dolar tutarında da doğrudan yatırım yapıldı.

Türkiye'nin 2012 yılında OPEC üyelerine ihracatı ile dış ticaret fazlası şöyle gerçekleşti:

(Bin dolar)

''İHRACATTA AB'NİN PAYI YÜZDE 58'DEN 38 GERİLERKEN, OPEC'İN PAYI YÜZDE 8,3'TEN 25'E ÇIKTI''-

Konuya ilişkin AA muhabirine bilgi veren Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Ekonomi ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi Uzmanı Dr. Fatih Macit de, Türkiye'nin enerji ithalatının cari açığın birincil nedeni olarak gösterildiğini, enerjide dışa bağımlı olmayan ülkelerin ise cari fazla verdiğini belirtti.

Enerji ihracı gerçekleştiren OPEC ülkelerinin de bu sınıflandırmaya dahil olduğunu söyleyen Macit, OPEC üyesi ülkelerin son 10 yılda Türkiye açısından daha önemli bir ihracat pazarı haline geldiğini vurguladı.

Macit, 2003 yılında Türkiye'nin toplam ihracatının sadece yüzde 8,3'ünün OPEC üyesi ülkelere gerçekleştirildiğini hatırlatarak, şunları kaydetti:

''2012 yılı itibariyle bu rakam yüzde 24,9'a yükseldi. Yine 2003 yılında Türkiye'nin yaptığı toplam ithalatın yüzde 4,2'si bu ülke grubundan yapılırken, 2012 yılını gelindiğinde bu oran yüzde 8,6'ya yükseldi. İhracatta OPEC üyesi ülkelerden özellikle Irak son dönemde ön plana çıkmış durumda. Bölgedeki inşaat yatırımlarının da desteğiyle son üç yılda bu ülkeye yapılan ihracat iki kattan fazla artarak 11 milyar dolar düzeyine çıktı.

Yıllardır Türkiye'nin geleneksel ihracat pazarı Avrupa Birliği bölgesiydi. Fakat son yıllarda yaşanan ekonomik durgunluk nedeniyle birliğin Türkiye'nin toplam ihracatı içerisindeki payı azaldı. 2003 yılında Avrupa Birliği'nin toplam ihracat içindeki payı yüzde 58 seviyesinde iken, 2012 yılı sonu itibariyle bu rakam yüzde 38,8'e geriledi.

Avrupa Birliği bölgesinde yaşanan ekonomik sıkıntılar dikkate alındığında Türkiye'nin yeni ihracat pazarları geliştirmesi büyük önem arz etmekte ve bu konuda OPEC üyesi ülkeler önemli bir potansiyel içeriyor. Bu ülkelerde son yıllarda yüksek petrol fiyatları sayesinde çok büyük sermaye birikimi ve zenginleşme oluştu. Dolayısıyla Türkiye bu ülkelerde artan satınalma gücünü daha fazla ihracat anlamında değerlendirmeli.''