Gazprom’un 'ölü projeler' koleksiyonu

Krizde fiyatların, kazancın, pazar payının, yatırımların düştüğü bir dönemde Rusya'nın doğalgaz devi Gazprom'dan piyasalar için sürpriz sayılabilecek bir açıklama geldi:

Karadeniz'in altına döşenecek boru hattıyla Yunanistan üzerinden İtalya'ya gaz sevkiyatı için İtalyan Edison SpA ve Yunan DEPA SA şirketleri ile memorandum imzaladık."

Açıklamada Gazrom CEO'su Aleksey Miller'in katılımıyla Roma'da imzalanan memorandumda, Karadeniz'in altından gidecek boru hattının adı açıklanmayan "üçüncü ülke" üzerinden Yunanistan'a geleceği vurgulanıyor.

"ITGI (Interconnector Turkey - Greece - Italy) Poseidon" adlı bu proje şimdi Hazar, Ortadoğu ve Rusya gaz kaynaklarının Avrupa'ya giden yolda birleşmesi ihtimalini gündeme getiriyor.

Projenin Türkiye-Yunanistan bağlantısı 2007'de tamamlanmış, denizaltı geçişini de öngören Yunanistan-İtalya bölümü askıda kalmıştı.

Bazı yorumlara göre, ansızın gündeme getirilen yeni proje, aslında antik Yunanın deniz tanrısı "Poseidon"un adı ile anılan, özellikle Azeri gazını Avrupa'ya taşımak için uğraşan bu İtalyan-Yunan konsorsiyumuna Rusya'nın da dahil olma atağı.

Ancak kimi uzmanlar daha şimdiden, ekonomik ve politik engeller yüzünden, Gazprom'un son yıllarda ortaya attığı, ama hayata geçirilemeyen "ölü projeler koleksiyonuna" yeni bir parça eklenmekte olduğu ironisini yapıyor.

AB'YE GAZPROM PROJELERİ: İKİDE SIFIR...

Önce Bulgaristan üzerinden AB'ye gitmesi planlanan Güney Akım doğalgaz boru hattı, sonra da Türkiye üzerinden geçecek "Türk Akımı" projesi başlamadan rafa kaldırılmış görünüyor.

Bu iki projede de Rusya çok istekli görünmesine rağmen, siyasi engeller Gazprom'un önünü tıkamış durumda.

Karadeniz'in altından Bulgaristan'a uzanacak boru hattına AB'den gelen baskılar üzerine Bulgaristan hükümeti yan çizmiş, Sofya'dan ummadığı bir tavır gören Rusya "projeden çekildiğini" ilan etmişti.

Rusya'nın AB pazarına daha fazla gaz yollayarak konumunu güçlendirme stratejisi, iptal olan Güney Akım'a acele alternatif arayışlarını başlatmış, 2014 Aralık ayında Vladimir Putin'in Ankara ziyareti sırasından bu kez Türk Akımı projesi ilan edilmişti.

Ancak bu sefer de 24 Kasım'da Rus jetinin Türk savaş uçakları tarafından düşürülmesiyle patlak veren derin kriz, Türk Akımı'nı Gazprom'un "ölü projeler koleksiyonuna" kaldırmışa benziyor.

Her ne kadar Moskova resmen projeden çekilmediklerini, "Türk tarafından talep gelirse müzakereye hazır olduklarını" açıklasa da, pek çok uzman projenin bu şartlarda "hiç şansı olmadığını" düşünüyor.

YENİ PROJE, YİNE TÜRKİYE VE BULGARİSTAN

Gazprom, şu anda Avrupa'ya Ukrayna üzerinden geçen eski boru hattı ve Baltık Denizi'nin altından Almanya'ya uzanan daha yeni projesi Kuzey Akım boru hatları ile gaz sevk ediyor.

Ukrayna'yı bitmek bilmeyen kriz yüzünden devre dışı bırakmak isteyen, bu yüzden yıllardır Karadeniz geçişli Avrupa projelerine odaklanan Gazprom şimdi aynı yolda şansını üçüncü kez deneme hazırlığında.

Roma'da Çarşamba günü imzalanan yeni memorandumda güzergah açısından değişen bir şey yok gibi:

Karadeniz'de Rus ekonomik bölgesini geçtikten sonra Yunanistan'a varana kadar boru hattının pratikte geçebileceği iki ülke var: Türkiye ya da Bulgaristan.

Yani memorandumda adı anılmayan "üçüncü ülke"ler, bir kez daha, bugüne dek hayata geçirilemeyen iki projenin tarafları.

"HEM PARA YOK, HEM DE YAPTIRIM ENGELİ VAR"

Bu durum, uzmanlar arasında "Gazprom için bir ölü proje daha mı ufukta?" tartışmasını körükledi bile.

East European Gas Analysis adlı şirketin uzmanlarından Mihail Korçemkin, "Rusya ile Türkiye'nin bozulan ilişkileri yüzünden üçüncü ülkenin Bulgaristan olduğunu düşünmek mantıklı" diyor.

Ancak Korçemkin bu projenin gerçekleştirilebileceğinde oldukça kuşkulu.

"Şu anda Gazprom'un böyle bir proje için parası yok. Batılı partnerlerin ise Rusya'ya karşı uygulanan yaptırımların baskısı altında savaşması lazım."

Bazı uzmanlar, Gazprom'un bu memorandum ile, "Hazar Denizi ve Ortadoğu gaz rezervlerini Avrupa'ya taşıma" sloganıyla zaten faal olan ITGI Poseidon projesine dahil olmaya çalıştığını vurguluyor.

İtalyan Edison SpA ve Yunan DEPA SA şirketlerinin 2005'de ilk adımını attıkları proje, son dönemde Azerbaycan gazını Türkiye üzerinden Yunanistan ve İtalya'ya kadar taşımaya odaklanmış durumda.

Poseidon projesi 2006'da Avrupa Birliği tarafından "öncelikli desteklenen projeler" arasında kabul edildiği için, Gazprom'un bu projeye gaz sağlamaya istekli olduğu yorumu yapılıyor.

Gazprom'un umutlarını arttıran faktör, daha önce AB'nin baskısıyla Güney Akım'ı reddederek Rusya'yı zor durumda düşüren Bulgaristan'ın bölgede değişen dengeler ışığında şimdi yeni bir boru hattı projesine sıcak bakması.

Ancak AB'nin yaptırım baskısını kıramayan Rusya'nın yeni gaz oyununda bu kez şansının tutup tutmayacağı tam bir muamma.