Putin'den Türkiye ziyareti için iki kritik şart: Uçak ve otel!

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin yaklaşık iki yıldır Türkiye'ye yapacağı birçok resmi ziyareti erteledi. Yetkililer tarafından çok sayıda neden öne sürüldü. Bazıları Putin'in Ukrayna savaşı başladığından beri Sovyetler Birliği'nin bir parçası olmayan ülkelerden kaçındığını söyledi. Diğerleri ise bu yılın başındaki Rusya seçimlerini gerekçe gösterdi.

Ukrayna'nın uçuş rotasında
Ancak Rusya'ya yakınn kaynaklar, Middle East Eye'den Ragıp Soylu'ya Putin'in Ankara'yı ziyaret etme koşullarının sürekli gecikmenin asli nedeni olduğunu söyledi. Putin'in Türkiye'ye Rus savaş uçaklarının refakatinde uçmak istediğini belirten kaynaklar, Ukrayna'nın uçuş rotası üzerindeki uçakları vurma kabiliyetinden endişe duyduğunu söyledi.

Moskova'nın Rus savaş uçaklarıyla uçma ve muhtemelen onları Türk topraklarına indirme talebi, ülkedeki NATO hava savunma sistemlerinin bu tür uçakları düşman hedefi olarak algılayabileceği için karmaşık bir konu. Görüşmeler hakkında bilgi sahibi bir kişi Türkiye'nin Rusya'nın talebini karşılamak için NATO sistemlerini kapatmayacağını söyledi.

Ziyaretle ilgili son görüşmelerde Rus ve Türk yetkililer Putin'in ekim ayının ilk haftasında gelmesini gündeme getirdiler. Ancak kaynaklar, özel savaş uçağı talebinin ziyaretin zamanlamasını ve organizasyonunu çok zorlaştırdığını söyledi. Putin Ankara'yı en son 2014 yılında ziyaret etmişti.

Sıra dışı talepler
Daha önce yabancı devlet başkanlarının ziyaretleriyle ilgili diplomatik protokolle yakından ilgilenmiş olan iki eski Türk büyükelçisi açıklamasında Rusya'nın talebinin çok sıra dışı olduğunu söyledi. İsmini vermek istemeyen bir büyükelçi, “Türk hükümeti jest olarak yabancı devlet başkanlarına eşlik etmek üzere savaş uçakları gönderebilir. Bununla birlikte, yabancı devlet başkanlarının ülkelerinin savaş uçaklarını yanlarında getirmek istedikleri herhangi bir ziyaret hatırlamıyorum” dedi.

Eski bir Türk büyükelçisi ise talebi düzenleyen belirli bir protokol olmadığını ve bunun tartışmaya açık olduğunu aktardı.

Ankara'nın üç büyük oteli de ABD'li şirketlere ait
Ancak Rusya'nın talepleri sadece savaş uçaklarıyla sınırlı değil. Rus yetkililer ayrıca Ankara'daki en büyük üç otel olan Hilton, Sheraton ve JW Marriott'un ABD'ye ait işletmeler olmasından da şikayetçi. Konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere göre Moskova, ABD'li otel zincirlerini Putin için güvensiz görüyor. Bu da Ankara'nın Putin'i ağırlamak için bir hükümet konuk evi sağlayıp sağlayamayacağı ihtimalini gündeme getiriyor ki bu da son derece alışılmadık ve yakın zamanda benzeri olmayan bir protokol.

Kaynaklar, Türkiye'nin NATO üyesi olması nedeniyle, Rus yetkililerin özellikle Putin'in ya da beraberindekilerin hayatına yönelik olası girişimlerden endişe duyduklarını söyledi. İlk bakışta Rusya'nın otel zincirleriyle ilgili endişeleri haklı görünebilir, ancak Putin'in Türkiye'ye sadece bir günlüğüne uğrayacaksa otelde kalmasına gerek yok.

Örneğin Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi Ankara'ya resmi bir ziyarette bulunmuş, öğlen saatlerinde ülkeye gelmiş ve bir dizi toplantıya katıldıktan sonra akşam saatlerinde ülkeden ayrılmıştı.

Zaman zaman iniş-çıkışlar yaşanıyor
Türkiye ve Rusya enerji, ticaret ve turizme dayalı stratejik ilişkilere sahip olsalar da zaman zaman iniş çıkışlar yaşıyorlar. Bu yılın başlarında Putin, Ankara'yı Ukrayna'ya silah sağladığı için eleştirmişti. Moskova, aralık ayında ABD'nin Rus bankalarıyla ticaret yapan finans kuruluşlarını tehdit eden ikincil yaptırımlarının ardından Rusya ile işlemlerini büyük ölçüde durduran Türk bankacılık sisteminden de rahatsız. Bu hamle ikili ticaretin bir kısmının kaybedilmesine yol açtı.

Putin en son Türkiye'ye ne zaman gelmişti?
Putin'in Türkiye'ye yaptığı son resmi ziyaret 3 Nisan 2018'de, son günübirlik ziyaret ise 8 Ocak 2020'de oldu.

2018'deki resmi ziyaret sırasında İran'ın da katıldığı Suriye konulu üçlü zirve ile Türkiye-Rusya Üst Düzey İş birliği Konseyi'nin yedinci toplantısı düzenlenmiş ve Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin temel atma töreni yapılmıştı.

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde resmî törenle en son Nisan 2018'de karşılanan Putin, bu tarihin ardından da günübirlik ve çalışma ziyaretleri için üç kez daha Türkiye'ye geldi.

27 Ekim 2018'de Suriye dörtlü zirvesi için İstanbul'a gelen Rus lider 19 Kasım 2018'de ise Türk Akımının deniz bölümünün tamamlanması töreni nedeniyle yine İstanbul'daydı. Putin 8 Ocak 2020'de de Türk Akımı açılışına gelmişti.

Erdoğan ise Putin'in en son geldiği 2020'den bugüne kadar 3”ü Soçi ve 1'i Moskova olmak üzere toplam 4 kez Rusya'ya gitti.

Erdoğan ile Putin ne sıklıkla görüşüyor?
Türkiye-Rusya ilişkilerinin 2015-2016 döneminde içine girdiği sıkıntılı dönemden çıkması ve Ukrayna savaşına rağmen belli bir dengede devam etmesinde önemli bir etken olarak Erdoğan ile Putin arasındaki yakın ilişki gösteriliyor.

Ukrayna savaşının ardından izlediği denge politikası ile Rusya ile köprüleri tamamen atmak istemeyen Erdoğan ile Putin sık sık yüz yüze ya da telefonla görüşüyor.

24 Kasım 2015'te bir Rus uçağının Suriye sınırında düşürülmesi ile Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'un 19 Aralık 2016'da Ankara'da uğradığı suikast ilişkileri türbülanslı bir döneme sokarken 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ise iki liderin sık görüşmelerine tanık olunan yeni bir döneme girildi.

Putin 2016'daki darbe girişiminin ardından Erdoğan'ın en fazla görüştüğü yabancı liderler arasında yer aldı. 15 Temmuz'dan sonra Erdoğan'ı arayan ilk yabancı ülke lideri de Putin olmuştu.

DW Türkçe'nin Cumhurbaşkanlığı web sitesinden derlediği bilgilere göre iki lider 2016'daki darbe girişiminden bu yana toplam 30 kez çeşitli vesilelerle yüz yüze bir araya geldi, 25 kere de telefonla görüştü.

Yüz yüze görüşmelerin 7 tanesi Soçi'de, 4 tanesi Moskova'da, 4'er tanesi ayrı ayrı Ankara ve İstanbul'da, 1 tanesi St. Petersburg'da, 10 tanesi ise G-20 ya da BRICS gibi çok taraflı farklı zirveler için gidilen başka ülke başkentlerinde gerçekleştirildi.

Yüz yüze görüşmelerin yıllara dağılımı ise şöyle: 2023'te 1, 2022'de 4, 2021'de 1, 2020'de 3, 2019'da 5, 2018'de 7, 2017'de 6, 2016 darbe girişiminin ardından 3 kez.