Ticaret Bakanı Ömer Bolat: Kamu kuruluşları 'gizli satın alma' yapabilecek

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, e-ticaret yoluyla satılan ürünlerin denetimine yönelik başlayacak yeni uygulamaya ilişkin, "Denetim yapan kuruluşlar, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerden 'gizli satın alma' yoluyla numune elde ederek, test veya muayene yapabilecek, iktisadi işletmecilerden gerekli gördüğü bilgi, belge ve kayıtları isteyebilecek." dedi.

Yaygınlaşan elektronik ticaretin, ürün güvenliği açısından çeşitli risk unsurları da içerdiğine işaret eden Bolat, bu sebeple fiziki piyasalarda olduğu kadar elektronik piyasalarda da ürün güvenliğine yönelik kuralların uygulanmasını sağlamanın ve bunlara uygunluğu denetlemenin giderek önemli hale geldiğini söyledi.

Bolat, 2021 yılında yürürlüğe giren Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ile e-ticaret üzerinden satılan ürünlerin de denetim kapsamına alındığını anımsatarak, "Kanunda, denetleyici kuruluşların e-ticarete konu ürünleri denetlemeleri, uygun olmayan ürünler için aracı hizmet sağlayıcıya veya medya hizmet sağlayıcı kuruluşa satış ortamından ilgili ürün içeriğinin kaldırılması veya tanıtımın durdurulması için bildirimde bulunulması ve gerek görülmesi halinde içeriğe erişimin engellenmesi için hükümlere yer verilmiştir." diye konuştu.

Bu kapsamda Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından "Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği Taslağı" hazırlandığı bilgisini veren Bolat, taslakla, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen veya piyasada bulundurulan ürünlerle ilgili arz koşullarına, satış ilanlarına, bu ürünleri piyasaya sunan veya piyasada bulunduran iktisadi işletmecilerin yükümlülüklerine yer verildiğini anlattı. Bolat, taslakla bilgi toplumu hizmet sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcı, posta hizmet sağlayıcı gibi yeni aktörlerin yükümlülüklerine, yetkili kuruluşların yetki ve sorumluluklarına ve bu kapsamda yürütülecek piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasların belirlendiğini dile getirdi.

"Uygulama tüm ürünleri kapsayacak"
Bolat, Bakanlığa ulaşan görüşlerin değerlendirilmesi sonrasında taslağı Cumhurbaşkanlığına iletmeyi planladıklarını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

"Yönetmelik taslağına göre, denetim yapan kuruluşlar, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerden 'gizli satın alma' yoluyla numune elde ederek, test veya muayene yapabilecek, iktisadi işletmecilerden gerekli gördüğü bilgi, belge ve kayıtları isteyebilecek. Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle farklı idarelerin uygulamalarında yeknesaklık sağlanacak, uygulamalar iyileştirilerek e-ticarete konu ürünlerin daha etkin denetimi sağlanacak."

Vatandaşların sağlığının korunmasını, uygunsuz ürünleri e-ticaret üzerinden satışa sunanlara yönelik etkin önlemler alarak kurallara uyan iktisadi işletmeleri haksız rekabete karşı korumayı öncelik olarak gördüklerini vurgulayan Bolat, "Uygulama yalnızca Bakanlığımız görev kapsamındaki ürünleri değil, Kanunda olduğu gibi tüm ürünleri kapsayacak. Denetim faaliyetleri halihazırda olduğu gibi Bakanlığımız koordinasyonunda titizlikle yürütülmeye devam edilecek." ifadelerini kullandı.

"e-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi de kısa sürede hayata geçecek"
Teknolojik gelişmelere uygun şekilde denetim sistemini güncelleyip ileriye götüreceklerini belirten Bolat, "Neredeyse her gün karşılaştığımız yeni teknolojik gelişmeler ve yapay zekanın hayatımıza giderek daha fazla girmesi, diğer alanları olduğu gibi ürün güvenliği alanını da etkilemektedir. Bakanlığımız Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek Avrupa Birliği finansmanlı 'e-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi' de kısa süre içinde hayata geçecektir. Söz konusu proje, tüm yetkili kuruluşların elektronik ortamda satılan ürünlere ilişkin yürüttükleri piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinin daha etkin hale getirilmesine katkı sağlayacak. Yine proje kapsamında, e-ticarete konu ürünlerin denetimini mümkün kılan, yapay zeka desteği ile internette satılan güvensiz ürünlerin tespitini sağlayacak bir yazılım geliştirilerek, etkin denetim sistemi kurulması öngörülmektedir." dedi.

"Ürün güvenliği temas noktası belirlenecek"
Bolat, uygulama kapsamında satıcıların ve aracı hizmet sağlayıcıların yükümlülüklerine ilişkin de bilgi vererek, şunları kaydetti:

"Öncelikle şunu belirtmek isterim, imalatçı, yetkili temsilci, ithalatçı, dağıtıcı veya ilgili teknik düzenleme kapsamında ürünlerin imalatına, piyasada bulundurulmasına veya hizmete sunulmasına ilişkin sorumluluğu olan diğer gerçek veya tüzel kişilerin kanun kapsamındaki yükümlülükleri, uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünler için de geçerli olacak. Tüm bu iktisadi işletmecilerin, piyasaya güvenli ve mevzuata uygun ürün arz etme, ürünlerin taşıyabileceği risklere karşı önlemler alma ve gerektiğinde yetkili kuruluşlarla işbirliği yapma yükümlülükleri bulunuyor. Bunlara ilaveten, aracı hizmet sağlayıcılarının da güvenli ve uygun ürün satışına aracılık etme, ürünün izlenebilirliğini kolaylaştırmak üzere tedarik zincirinde yer alan bir önceki ve varsa bir sonraki iktisadi işletmeciye ait bilgileri en az 10 yıl boyunca muhafaza etme ve söz konusu bilgileri gerektiğinde yetkili kuruluşlarla paylaşma gibi yükümlülükleri bulunuyor. Ayrıca, aracı hizmet sağlayıcılarının, riskli bulunan ürüne ilişkin içeriğin kaldırılması veya buna erişimin engellenmesi konusunda denetim yapan kuruluşlarla işbirliğine gitmesi gerekiyor. Yönetmelik taslağıyla aynı zamanda aracı hizmet sağlayıcıların, Bakanlığımız ve yetkili kuruluşlardan gelen talepleri karşılamak üzere 'ürün güvenliği temas noktası' belirlemesi ve bu birimleri Bakanlığımıza ve yetkili kuruluşlara bildirmeleri hüküm altına alınacak."

"Etkili yaptırımlar uygulanacak"
Ürün güvenliğinde en önemli görevin düştüğü imalatçılar ve ithalatçıların bu konuda da çok hassas olacaklarına inandığını vurgulayan Bolat, "Çünkü bu, vatandaşımızın can ve mal güvenliğinden ülkemiz kaynaklarının etkin kullanımına, ihracatımızın artırılmasından ithalatımızın disipline edilmesine ve kurallara uyan firmalarımızın haksız rekabetle karşılaşmamalarına kadar büyük önem arz etmektedir." diye konuştu.

Bolat, denetimlerde e-ticaret üzerinden satışı fazla olan ürünlerin ön plana çıkacağına işaret ederek, yetkili kuruluşların denetimlerde, çocuklar gibi hassas tüketici gruplarına yönelik ürünleri, vatandaş şikayetlerini ve önceki denetim sonuçlarını dikkate aldığını bildirdi. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen taraflara, gereken müeyyideler ve idari yaptırımların uygulanacağını belirten Bolat, "Bunlar, ürünün tanıtım ve satışının internet veya medya hizmet sağlayıcı kuruluş üzerinden yapılması halinde söz konusu içeriğe erişimin engellenmesi, ürünün tanıtım ve satışının durdurulması, idari para cezalarının yanı sıra ürünleri piyasadan çekme ve geri çağırma gibi etkili yaptırımlardır." değerlendirmesinde bulundu.