I'm fukara!

Yale Üniversitesi davranışsal ekonomi uzmanı Profesör Keith Chen, konuştuğumuz dilin gramer yapısının, sağlığımızı ve mali durumumuzu etkilediğini savunuyor.

Prof. Chen'in araştırmasına göre, Madarin, Yoruba veya Malaya dilleri yerine İngilizce konuşuyorsanız; bu, ileriki yaşlarınız için daha az para biriktirecek, daha fazla sigara içecek ve daha az egzersiz yapacağınız anlamına geliyor

Araştırmasında Prof. Chen dünya dillerini, zaman kavramını nasıl ele aldıklarına dayanarak, iki gruba ayırıyor. 'Güçlü gelecek-zaman referanslı diller' (güçlü FTR) grubundaki kişiler, gelecek zamana dair konuşurken farklı bir zaman kipi kullanırken, 'zayıf gelecek-zaman referanslı diller' (zayıf FTR) grubundakiler bunu yapmıyor.

"İngilizce konuşan bir iş arkadaşıma bugün öğleden sonraki toplantıya neden katılamayacağımın sebebini açıklarken, 'I go to a seminar (Bir seminere giderim)' dememeliyim. Böyle bir durumda İngilizce grameri beni, 'I will go, am going, or have to go to a seminar (Gideceğim veya gitmek zorundayım)' demeye zorluyor."

"Diğer yanda ise eğer Mandarin dilini konuşuyorsanız mesela, herhangi bir gelecek-zaman kipini kullanmamak gayet doğal bir durum. Bu dilde, 'I go listen seminar (Seminer dinlemek giderim)' dediğiniz zaman bunun yanlış anlaşılma ihtimali çok düşük."

Avrupa dilleri arasında bile gelecek-zaman kipi kullanımında büyük farklılıklar olduğuna dikkat çeken Chen, "İngilizce'de yarın yağmurun yağacağını belirtmek için 'it will rain tomorrow' dersiniz. Almanca'da ise bu 'morgen regnet es (yarın yağmur yağar)' şeklinde ifade edilir." diye konuştu.

Araştırmaya göre, gelecek zamana dair konuşmalarında 'geniş-zaman kipi' kullananların, 'gelecek-zaman kipi' kullananlara nazaran daha fazla para biriktiriyor. Prof. Chen bunun sebebini şu şekilde açıklıyor:

"Para biriktirme eylemi, esasında, gelecekteki -para biriktirdiğin-'kendinle', şimdiki 'kendinin' aynı kişi olduğunu idrak etmekle çok ilişkili. Eğer konuştuğun dilin grameri gelecek zaman ile şimdiki zamanı ayırt ediyorsa, bu durum seni, her konuştuğunda, gelecekle şimdiki zamanı az da olsa ayrı olarak değerlendirmene sebebiyet veriyor. Bu da, geleceğin için para biriktirmeni zorlaştırıyor."

Ekonomist ve dil bilimciler, Prof Chen'in bulgularını, 'farklı dil konuşanların neden farklı davranış sergileyeceklerine ilişkin kültürel, sosyal, veya ekonomik birçok farklı sebebin olabileceği' gerekçesiyle eleştiriyor.

Prof Chen, başlangıçta kendisinin de buna çok fazla ihtimal vermediğini, fakat araştırmasında 9 çok dilli ülkeye (Belçika, Burkina Faso, Etiyopya, DR Kongo, Nijerya, Malezya, Singapur ve İsviçre) yoğunlaşarak eleştirilen bütün faktörleri kontrol altına aldığını savunuyor.

Prof Chen, "Bu kişiler tamamen aynı eğitim seviyesine, aynı gelire ve de aynı dine sahip kapı komşuları. Ancak, bu kapı komşularından, kullandıkları dilde gelecek zaman ve şimdiki zamanı ayırt etmeyenlerin, çarpıcı bir biçimde, daha çok birikim yaptıklarına tanıklık ediyoruz." şeklinde konuştu.

Nijerya'dan verdiği bir örnekle bu hipotezini güçlendirmeye çalışan Chen, "Mesela Nijerya'da Hausa dilinde gelecek-zaman kipi kullanılırken, Yoruba dilinde kullanılmıyor. Hausa ve Yoruba dillerini konuşan kapı komşularının, birikim yapma davranışlarında radikal farklılıklar olduğunu görebilirsiniz." diyerek araştırma sonuçlarının güçlü olduğunu savundu.

Prof Chen, dil farklılıkları insanların davranışlarını etkilemede geniş etkilere sahip olduğunu ileri sürüyor. 'Güçlü FTR' ile 'Zayıf FTR' grupları karşılaştırdığı araştırmasında Prof Chen şu sonuçlara varmış:

Zayıf FTR grubu;
* Emekli olduklarında yüzde 39 daha fazla para biriktirmiş olacaklar
* Her yıl yüzde 31 daha fazla para biriktirecekler
* Yüzde 24 daha az sigara içecekler
* Fiziksel olarak yüzde 29 daha aktif olacaklar
* Yüzde 13 daha az obez olacaklar