Merkez'den ÖTV artışı vurgusu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayınladı.

Merkez Bankası, Kasım ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde ifade edildiği üzere, gıda yıllık enflasyonunun önemli oranda gerilediğini bildirdi.

Bu dönemde enerji enflasyonunun Türk Lirası'ndaki değer kaybına bağlı olarak yükseldiğini ileten TCMB, son dönemdeki döviz kuru gelişmelerinin ise çekirdek enflasyon göstergelerine etkisinin toplam talepteki yavaşlamaya bağlı olarak nispeten zayıf seyrettiğini kaydedildi.

Öte yandan yakın dönemde otomobil, tütün ürünleri ve alkollü içeceklerde yapılan ÖTV artışının aralık ayında tüketici enflasyonunu olumsuz yönde etkileyeceği, bu etkinin önemli bir kısmının da tütün ürünlerinden kaynaklanacağı belirtildi.

TCMB'nin raporunun ayrıntıları şu şekilde:

"Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,52 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,16 puan düşerek yüzde 7,0 olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,12 ve 0,05 puan azalarak yüzde 6,89 ve 6,99 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji grubunun katkısı 0,18 puan artarken gıda grubunun katkısı 0,39 puan düşmüş hizmet ve temel mal gruplarının katkısında ise belirgin bir değişim gözlenmemiştir.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde nispeten yatay bir seyir gözlenmiştir. Türk lirasında belirgin bir değer kaybının gözlendiği bu dönemde, hizmet grubu ana eğilimi bir miktar yükselirken toplam talep koşullarının sınırlayıcı etkisiyle temel mal grubu ana eğiliminde kayda değer bir bozulma gözlenmemiştir.

Kasım ayında hizmet fiyatları yüzde 0,29 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,14 puan yükselerek yüzde 7,94 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve kira grubunda gerilemiş, diğer alt gruplarda ise yükselmiştir. Ulaştırma grubunda fiyatlar, karayolu ve havayolu yolcu taşımacılığı hizmetlerine bağlı olarak gerilemiştir. Kiranın aylık artış hızı Kasım ayında bir miktar yavaşlamıştır.

Lokanta otel grubunda ise turizm sektöründeki görünüme paralel olarak konaklama fiyatları gerilerken yemek hizmetlerinde fiyat artışları sürmüştür. Diğer hizmetlerdeki yükselişte paket tur fiyatları (yüzde 4,56) öne çıkarken bu gelişmede umreye gidiş ücretindeki yüzde 12,45 oranındaki artış belirleyici olmuştur.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Kasım ayında 0,22 puan azalarak yüzde 5,92 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim grubunda belirgin oranda azalırken dayanıklı mal grubunda artmıştır. Aylık giyim enflasyonu yakın dönemdeki eğilimini koruyarak Kasım ayında da mevsimsel ortalamaların altında gerçekleşmiştir. Dayanıklı mal grubunda mobilya ve beyaz eşya fiyatları düşerken Türk lirasındaki değer kaybının yansıması büyük ölçüde otomobil fiyatlarıyla sınırlı kalmıştır. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubu fiyatlarında ise ılımlı bir artış gözlenmiştir. Sonuç olarak, toplam talepteki yavaşlama Türk lirasında son dönemde gözlenen değer kaybının temel mal grubu yıllık enflasyonu üzerindeki yukarı yönlü etkisini sınırlamıştır.

Enerji fiyatları Kasım ayında yüzde 1,05 oranında artmış, Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybının da etkisiyle genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Akaryakıt, tüp gaz ve katı yakıt fiyatları bir önceki aya kıyasla sırasıyla yüzde 1,05, 3,34 ve 4,12 oranlarında artmıştır. Son üç aydaki birikimli fiyat artışı yüzde 13’e ulaşan akaryakıt grubunda bu seyrin Aralık ayında da süreceği öngörülmektedir. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 1,44 puanlık yükselişle yüzde 6,15 olmuştur.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu Kasım ayında 1,65 puan azalarak yüzde 3,55 olmuştur. İşlenmemiş gıda grubunda sebze fiyatlarına bağlı olarak mevsimsellikten arındırılmış verilerle düşüş eğilimi devam etmiş, yıllık enflasyon yüzde -0,02 olmuştur. Bununla birlikte bu dönemde beyaz et, bakliyat, yumurta gibi alt gruplarda fiyat artış eğilimi güçlü seyretmiştir. Özellikle bakliyat fiyatlarında son aylarda süregelen artışın Kasım ayında ivmelenmesi ve bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 17 düzeyini aşması dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 0,28 oranında artarken grup yıllık enflasyonu yüzde 6,73’e gerilemiştir. Taze meyvesebze dışı gıda yıllık enflasyonu ise Kasım ayında bir miktar yükselmiştir.

Yakın dönemde otomobil, tütün ürünleri ve alkollü içeceklerde yapılan ÖTV artışının Aralık ayında tüketici enflasyonunu olumsuz yönde etkileyeceği, bu etkinin önemli bir kısmının da tütün ürünlerinden kaynaklanacağı not edilmelidir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Kasım ayında yüzde 2,0 oranında artmış, yıllık enflasyon 3,57 puan yükselerek yüzde 6,41 olmuştur. Bu artışta, Türk lirasındaki değer kaybı ve uluslararası emtia (metal) fiyatlarındaki yükselişe ek olarak baz etkisi belirleyici olmuştur. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 8,25’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 6,62’ye yükselmiştir.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Kasım ayında fiyatlar alt gruplar genelinde artış göstermiştir. Ara malı fiyatlarındaki yükselişte değerli ana metaller, sermaye malı fiyatlarında ise metal yapı ürünleri, özel amaçlı makine ve motorlu kara taşıtları belirleyici olmuştur. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki artışta mobilya, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte ise et ve et ürünleri öne çıkmıştır. Sonuç olarak, Kasım ayı Türk Lirası'ndaki değer kaybına bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlendiği bir dönem olmuştur."