Ödemiş'te üretilen patateste mildiyö tartışması

Ödemişli patates üreticileri, Niğde ve Nevşehir'de olduğu gibi Ödemiş'te üretilen patateslerde de mildiyö hastalığının etkili olduğuna ilişkin açıklamalara tepki gösterdi. Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar’ın Niğde'de olduğu gibi Ödemiş ve Nevşehir’de de patates üzerinde mildiyö hastalığının etkili olduğuna dair açıklamaları Ödemişli patates üreticilerini ayağa kaldırdı. Ödemiş’te geçen yıl yaşanan don felaketinde 300 bin ton ürünün tarlada kaldığı, mildiyö hastalığının bu yıl Ödemiş’te etkili olduğu şeklinde çıkan haberlerin gerçeği yansıtmadığını ifade eden ziraat mühendisi Özkan Akgün, fiyatlardaki yükselmenin ülke genelindeki üretimin yüzde 60 oranında azalmasından kaynaklandığını vurguladı.

Türkiye’de, Ödemiş patatesinin üretim payının yüzde 10 olduğunu anlatan Akgün, sözlerini şöyle sürdürdü: "Niğde ise yüzde 25 pay alır. Ülkemizde patatesin fiyat artışının iki önemli ayağı var. Birincisi küçük ve orta ölçekli binlerce patates üreticisinin 2012 yılından sonra üretim yapamaması. İkincisi de 35 milyon dolarlık elit, anaç ve sertifikalı tohumluk dış alımına ödenen döviz ve patates üretim maliyetindeki yüzde 50 paya sahip sertifikalı tohumluklardaki 2013’den itibaren aşırı artışı. Aslında bu iki ana neden kendi içinde birbirini tetikliyor ve etkiliyor. Zira üretim maliyetinin yarısını oluşturan tohumluk üzerine, tarla kirası, mazot, taban gübresi gibi ilk yatırımlar, tüm maliyetin dörtte üçünü oluşturuyor ve an baştan bu giderleri karşılayabilmek gerekiyor. Bir de tüm bunların üzerine binen sermayeye bağlı üretim ve aynı anlayışın uzantısı pazarlama taktikleri. Sonuçta doğal olarak market fiyatlarını tavan yaparken, küçük ve orta ölçekli üretici maliyetlerini ancak kurtarabiliyor.”

“2011’DEN BERİ MİLDİYÖ YÜZÜNDEN VERİM KAYBI YOK”
Ödemiş’te, patates mildiyösünden kaynaklanan sıkıntının en son 2011 yılı bahar ekiminde yaşandığına dikkati çeken Akgün, sözlerine şöyle devam etti:
“Öte yandan patates mildiyösü çok eski ve patatesin en bilinen hastalığıdır. Çok yağmurlu ve ılık geçen yıllar dışında Ödemiş patates tarımında önemli verim kaybına yol açmamıştır. Zira tüm Ödemiş patates üreticileri bu fungus etmenine karşı koruyucu ve tedavi edici fungusitin periyodik uygulanmasında bilgilidir. En son Ödemiş'te 2011 yılının bahar ekiminde, mildiyöden dolayı ciddi sıkıntı yaşamıştı patates üreticileri. O yıldan beri, zaten periyodik fungusitini kullanan Ödemiş üreticisinin patates mildiyösünden dolayı verim kaybı olmamıştır.”

VELİ KENAR NE DEMİŞTİ?
Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, Niğde’de devam eden patates hasadıyla yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı: “Şu an bazı tarlalarda hasat başladı, kilosu 60 ile 65 kuruşa satılıyor. Eylül ayının ortalarına doğru hasadın tam başlamasıyla birlikte patatesin fiyatının tarlada 1 ile 1.5 liraya çıkması bekleniyor. Bunun anlamı, patatesin pazarlar ve marketlerdeki fiyatı yine yüksek olacak. Ayrıca bu mildiyö Niğde dışında da görülmüş. Bize gelen bilgilere göre mildiyö, Nevşehir ve İzmir'in Ödemiş ilçesinde de etkili olmuş. Bu hastalık nedeniyle patates üreticisi de ektiğinin karşılığını alamayacak ve bırakın kâr etmeyi birçok çiftçimiz maalesef zarar edecek.

“ÖDEMİŞ PATATESİNDE HASTALIK YOK”
Öte yandan Ödemiş’te ovada güz patatesi ekimlerinde son günler yaşanırken yaylada hasat başladı. Bozdağ yaylası Tekke mahallesinde başlayan patates hasadı verimliliği ve fiyatları ile üreticinin yüzünü güldürüyor. Üreticiler yaylada hasadın başladığını, verimin güzel, fiyatların iyi olduğunu son günlerden dillendirilen mildiyö hastalığının olmadığını belirtti. Toprak altı kilo fiyatının 80 kuruş olduğunu belirten yayla üreticileri, ürünlerini depoda topladıklarını söyledi.

“23 NİSAN’DA EKTİK, 3 EYLÜL’DE SÖKTÜK”
Üreticilerden Turgut Uyar şunları ifade etti: “23 Nisan Ulusal Egemenlik Çocuk Bayramı tarihinde yaylada ektiğimiz patatesleri 3 Eylül Ödemiş’in düşman işgalinden kurtuluşunun yıldönümünde hasat etmeye başladık. Ekimler 15 Haziran tarihine kadar devam etti. Buna göre hasadımız kasım ortalarına kadar sürecektir. Bu yıl havaların ideal şartlarda gitmesi yayla havasının, toprağının ve suyumuzun verdiği özellikler ile ürünlerimiz de rekolte çok iyi. Bir dönüm tarlada 7-9 ton arası verim alabiliyoruz. Bugün hasadını yaptığımız patateslerimiz yayla sezonunun ilk patatesi olarak turfanda ürün diyebiliriz. Birçok üretici ürünü depolarına aktarıyor. Aynı zamanda direk tarlada satılan ürünlerimiz var. Ürün toprak altı 80 kuruştan alıcısını buluyor. Üretici olarak tonajdan memnun olduğumuz kadar fiyattan memnun olmasak ta yine de geçmiş yıllara oranla fiyat iyi durumda.”

“PATATESTE MİLDİYÖ HASTALIĞI VAR SÖYLEMLERİ ÖDEMİŞ İÇİN GEÇERLİ DEĞİL”
"Son zamanlarda Niğde tarafında başlayan buraya kadar gelen patateste mildiyö hastalığı var söylemleri Ödemiş için geçerli değildir" diyen Uyar, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ziraat mühendislerimiz de aynı şeyi söylemektedir. Ödemiş patatesinde herhangi bir hastalık yoktur. Geçen günlerde Niğde’de açıklama yapılmış ve 'Niğde, Nevşehir ve Ödemiş’teki patateste mildiyö hastalığı var' denilmiş. İşte biz bugün Tekke’de patates hasadı yapıyoruz birinci sınıf ürün ve hiçbir hastalık yok. Bu söylemler piyasayı bozmak fiyatları kırdırma düşürme girişimleridir.
Ödemiş üreticisi bu girişimlere kanmayacaktır. Türkiye genelinde son yıllarda hayvancılığın yükselmesi, süs bitkisi üretiminin yükselmesinden dolayı bu durum Ödemiş için de geçerlidir. Bu yüzden patates üreticisi yüzde 60’a varan oranla azalmıştır. Geçen yıl güz ekimleri don yüzünden tonlarca patates telef olmuştur. Onun için geçen bahar döneminde ve şuan yaylada fiyatlarımız bu durumdadır. Girdileri yani mazotun, gübrenin, tohumun, elektriğin ücretlerini koyduğumuzda 80 kuruş satılan patatesin normal olduğunu anlamak mümkündür. İstanbul’a gidinceye kadar fiyat artışı çok yüksek oluyorsa bu durum da üreticiden kaynaklanmamaktadır. Hasadımız bizim yüzümüzü güldürdü. Tonajımız güzel fiyatlarımız bizi kurtarıyor. Kasım ayı ortalarına kadar sürecek olan yayla hasadında herkese bereketli günler diliyorum.”


“Mildiyo hastalığı nedir? Yaprakların alt kısmında gri mantar yapısının oluşması. Hastalığa yakalanmış yapraklar aşağıya doğru kıvrılır, kalınlaşır ve yaprakların ön yüzünde renk değişimi olur. Hastalığa yakalanan yaprakların gelişmesi durur. Nemli ve serin iklim koşulları (yüksek nispi rutubet ve 10-17 oC arasında seyreden sıcaklıklar) enfeksiyonu teşvik eder. Erken ilkbaharda ve sonbaharda hastalık görülebilir.”