Sigarada 'yüzde 38 zam' tedirginliği

Sigara şirketleri Ocak’taki ‘olası vergi artışına’ karşı önce stokları artırdı ardından da fiyat indirerek beklemeye başladı. Ancak son sözü hükümet söyleyecek. Ya fiyatı yüksek sigaraya yüzde 25 düşük sigaraya yüzde 22 zam gelecek ya da maktu vergi artışıyla sadece düşük sigaranın fiyatı yüzde 38'e varan oranda artacak.

Hürriyet yazarı Ayşe Alp'in haberine göre; Bakanlar Kurulu, 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere sigaradan alınan ÖTV’nin yüzde 65’ten yüzde 69’a çıkarılıp çıkarılmayacağına karar verecek. 4 puanlık bu artış, yüksek fiyatlı sigaralarda yüzde 25’e varan oranda zam anlamına gelirken, düşük fiyatlı sigaralarda zam oranı yüzde 22 olacak. Böylece 8 liralık sigara 10 liraya; en düşük sigara fiyatı ise 4.5 liradan 5.5 liraya yükselecek.

Şirketler fiyat indirdi, kendileri 10, maliye 40 kuruş kaybetti

Hükümetin olası 4 puanlık bu artışına karşı bazı şirketler, 5.5 liralık sigaraların fiyatını 5 liraya indirdiler. Böylece 4 puanlık artış durumunda 5.5 liralık sigarının fiyatı 7 lira olacakken; 5 liraya indirerek fiyatın 6.25’te kalmasını sağlamış olacaklar. Zam öncesi yapılan bu hamle ile şirketler, kendi kazançlarından 10 kuruşluk kaybı göze alırken; Maliye’nin kaybı paket başına 40 kuruş oldu.

Şirketler bu kaybı göze aldılar çünkü 1 Ocak’ta 4 puanlık ÖTV artışına baz rakamı aşağı çekerek fiyatın 7 liraya çıkması dolayısıyla oluşacak satış kaybını önlemiş oldular.

Sigaracılar bunu istiyor: Maktu vergi artsın

Hükümetin önündeki ikinci senaryo ise maktu verginin enflasyonun üzerinde bir artışla yeniden belirlenmesi. Türkiye’de, sigara üzerinden maktu ve nispi ÖTV ile yüzde 18 KDV alınıyor. Paket başına 2.9 liralık maktu vergi bulunurken; sigaranın nihai satış fiyatının yüzde 80’i Maliye’nin kasasına giriyor. Sigara üreticileri verginin 'öngürülebilirliği' açısından nispi ÖTV'nin değil maktu verginin enflasyonun üstünde bir artışla yeniden belirlenmesini istiyorlar.

Bir taşla üç kuş!

İşte hükümetin önündeki ikinci senaryo, paket başına 2.9 liralık maktu verginin 3.5 veya 4 liraya yükseltilmesi. Bu senaryo, AB müktesebatına uyumu sağlarken; sigara firmalarının olası vergi artışı dönemlerinde ‘fiyatlarını aşağı çekme’ oyununa da son verecek, bir formül olarak masada duruyor. Üçüncü olarak da tüketimin en yoğun olduğu bu grupta, hükümetin sigara kullanımını azaltmak için ‘ucuz sigaraya son’ politikasına destek olacak.

Ya 20 Ya 38

Ancak maktu verginin bu seviyelere çıkarılması, düşük fiyatlı sigaralarda zam oranını yüzde 20 veya yüzde 38’e çıkarıyor. Paket başına alınan maktu verginin 2.9 liradan 3.5 liraya çıkması durumunda, en düşük sigaranın fiyatı yüzde 20 artışla 4.5 liradan 5.4 liraya yükseliyor. Bu senaryoda Maliye’nin paket başına gelir artışı, 4 puanlık nispi ÖTV artışına göre 1 liradan 74 kuruşa gerilerken; şirket payı 17 kuruş artıyor.

Maktu vergi 4 liraya yükseltildiğinde ise en düşük sigara fiyatı yüzde 37.7 zamla 4.5 liradan 6.2 liraya çıkıyor. Bu durumda Maliye’nin paket başına gelir artışı 1 lira 38 kuruşa yükselirken; şirket payı da 33 kuruş artıyor.

Maliye, kaçak sigara artışına neden olur kaygısıyla, düşük fiyatlı sigaralardaki zam oranının yükselmesine sıcak bakmıyor. Çünkü Türkiye’nin çevresindeki ülkelerde sigara fiyatlarının düşük olması, ülkeye kaçak sigara girişini artırıyor. Diğer yandan AB uyumu göz önüne alındığında bu formül 'kaçınılmaz' görünüyor.

Yüksek fiyatlı sigarayı etkilemiyor

Maktu verginin 3.5 ya da 4 liraya çıkması fiyatı şuanda 6 liranın üzerindeki sigaraların fiyatını etkilemiyor. Yani üst fiyatlı sigaralarda, herhangi bir zam yapılması gerekmiyor.

İçki zammı yüzde 4'te kalacak

Sigaradan alınan ÖTV'ye yapılacak yüklü zamma karşın alkollü içkilerden alınan ÖTV artışı 'sınırlı' kalacak. Ocak ayında açıklanacak enflasyon verilerinin ardından alkollü içkiler üzerinden alınan maktu ÖTV tutarları Temmuz-Aralık dönemi Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) artışı oranında zamlanacak. Hükümet, Ekim ayında aldığı kararla alkollü içkilerden alınan maktu ÖTV'yi yüzde 26 ila yüzde 30 oranında artırmıştı. Rakı, cin, votka ve likör gibi yüksek alkollü içkiler grubunda vergi artışı yüzde 30'a ulaşırken; birada yüzde 26 olmuştu. Ekim ayındaki bu artışın ardından hükümet şimdi de Ocak ayında, 6 aylık ÜFE oranında içki üzerinden alınan vergileri güncelleyecek. Üretici firmalar, 6 aylık enflasyonun yüzde 4 civarında çıkacağını dolayısıyla vergilerin de bu oranda artmasını bekliyorlar.