"Son iki asırda 83 ülke iflas etti"

Son iki yüzyılda dünyanın en büyük ekonomilerinden ABD, Almanya, Japonya ve İngiltere'nin de aralarında bulunduğu 83 ülkenin temerrüde düşmüş olması, devletlerin iflas bayrağını sanıldığı kadar nadir çekmediğine işaret ediyor. Yunanistan’ın bir kere daha temerrüt tehlikesiyle karşı karşıya kalması, küresel piyasaların bir numaralı gündem maddesi haline gelirken, diğer ülkelerin iflas deneyimlerini de akıllara getirdi. 19. yüzyıldan bu yana 83 ülke iç veya dış borç yükümlülüklerini yerine getiremeyerek, en az bir kez temerrüde düşerken, sadece 4 gelişmiş ülke borçlarına sahip çıkma başarısını gösterdi. Söz konusu 4 ülkeyi Avustralya, Yeni Zelanda, Belçika ve Kanada oluştururken, iflas bayrağı çeken ülkelerin arasında dünyanın en büyük ekonomilerinin de yer alması dikkati çekiyor.

ABD DE İFLASTAN KURTULAMADI

Pek bilinmese de ABD, kuruluşundan bu yana bir kez dış ve dört kez de iç borçlarını ödeyemeyerek, toplamda 5 defa temerrüde düştü. Genellikle bankacılık sektöründeki krizlerden kaynaklanan bu iflasların ilki 1790, sonuncusu ise 1933 yılında yaşandı. Buna karşın, bazı ekonomistler, ABD Hazine'sinin Nisan ve Mayıs 1979 vadeli devlet tahvillerinin karşılığını zamanında ödeyememiş olmasını da temerrüt kategorisinde değerlendiriyor. ABD Kongresi'nin borç tavanını zamanında yükseltmemesinden kaynaklanan sorun, gerekli ödemelerin ilgili yasanın onaylanmasından kısa süre sonra ödenmesiyle çözülmüştü. Ancak, ülkenin kamu borcunun 2039 yılı itibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'yı (GSYH) geçmesi beklenirken, bunun ABD'yi yaklaşık bir asırdan sonra tekrar temerrüt tehlikesiyle karşı karşıya getirebileceğini belirtiyor.

AVRUPA'NIN YARISINA YAKINI İFLAS ETTİ

Avrupalı liderlerin bugünlerde Yunanistan’ı temerrütten kurtarmak için gösterdiği olağanüstü çabanın bir nedeni de kıtadaki ülkelerin yarısına yakının iflası tecrübe etmesi olabilir. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 1800-2012 yılları arasında gerçekleşen temerrütlere yönelik araştırması, Avrupa kıtasındaki 47 ülkeden 22’sinin iflastan kurtulamadığını ortaya koyuyor. Örneğin, dünyanın dördüncü ve Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük ekonomisi Almanya, son 215 yılda 8 kez temerrüde düştü. En son İkinci Dünya Savaşı nedeniyle 1939 ve 1948 yıllarında iflas eden ülkenin, bugünkü ekonomik başarısı ise uyguladığı sıkı mali politikalara dayandırılıyor. Bununla birlikte, dünyanın en büyük 5. ekonomisi İngiltere de son olarak 1932’de olmak üzere 4 kere iflas etti.

İSPANYA VE AVUSTURYA, YUNANİSTAN'I GERİDE BIRAKTI

Avrupa'nın en çok iflas eden ülkesi ise 19. yüzyılda 8 ve 20. yüzyılda 1 kez olmak üzere toplam 9 defa temerrüde düşen İspanya. En son 1939 yılında iflasa sürüklenen İspanya'yı, sırasıyla 7 ve 6 kere temerrüde düşen Avusturya ve Yunanistan izliyor. Ancak, Yunanistan'ın resmi kreditörleriyle yaklaşık 5 aydır sürdürdüğü müzakerelerde hala sonuç alınamamış olması, ülkeyi 7. kez iflasın eşiğine getirdi. Şimdi tüm dünya, tarihte bilinen ilk temerüdü yaşayan ülkenin, IMF'ye Haziran ayı borçlarını son tarih olan 30 Haziran'a kadar ödeyip ödeyemeyeceğine odaklanmış durumda... Diğer taraftan, son iki asırda sırasıyla 4 ve 3 kez temerrüde düşen Portekiz ile Romanya da en çok iflas eden Avrupalı ülkeler listesinde yer alırken, Fransa, Danimarka, Hollanda ve İsveç iflas bayrağını sadece 1 defa çeken Avrupa ülkelerini oluşturuyor.

İFLAS EDEN ÜLKESİ OLMAYAN TEK KITA: AVUSTRALYA

Asya kıtasındaki 47 ülkeden 14'ü iflas deneyimine sahip ve bu ülkelerin arasında Japonya, Çin ve Hindistan gibi dünyanın belli başlı ekonomik güçleri de bulunuyor. Bugün dünyanın en büyük ekonomisi olma yolunda ilerleyen Çin, 1800'lü yıllardan bu yana 4 kere temerrüde düşerken, Japonya da 2 kez iflas bayrağını çekti. Açlığın ve sefaletin en şiddetli yaşandığı Afrika ülkeleri de borç batağından kaçabilmiş değil. Farklı büyüklüklerde 54 ülkeye ev sahipliği yapan kıtadaki 22 ülke, söz konusu dönemde en az bir sefer temerrüde düştü. Öte yandan, 14 ülkeden oluşan Avustralya kıtasında hiçbir ülkenin iflas etmemesi dikkati çekiyor. Kıtanın en büyük ülkelerinden Avustralya ve Yeni Zelanda, hiç temerrüde düşmeyen 4 ülkeden ikisini oluşturuyor. Antartika ise içinde ülke bulunmadığından değerlendirmeye alınmadı.

LATİN ÜLKELERİ İFLAS EDENLER LİSTESİNDE BAŞI ÇEKİYOR

Güney ve Kuzey Amerika ülkelerinin son iki yüzyılı kapsayan "borç ödeme karnesi" ise tüm kıtaların içinde en kötüsü. Sık sık temerrüde düşen Arjantin, Brezilya, Venezuela ve Peru gibi Latin ülkelerinin bulunduğu Güney Amerika kıtasındaki 12 devletten iflas etmeyen yok. Kuzey Amerika kıtasındaki 23 ülkeden 13'ü de mali yükümlülüklerini karşılayamayarak, en az bir kez temerrüde düştü. Ayrıca, toplamda 10'ar defa iflas bayrağı çeken Venezuela, Peru ve Ekvator, dünyada da en çok temerrüde düşen ülkeler sıralamasında birinciliği paylaşıyor. Onların ardından her biri 9 kez temerrüde düşen Brezilya, Meksika, Uruguay, Şili, Kosta Rika, İspanya ve Rusya ikinci sırada bulunuyor. Üçüncü sırada 8 defa temerrüde düşen Arjantin gelirken, onu 7'şer kez iflas eden Kolombia, Dominik Cumhuriyeti, Guatemala, Paraguay ve Avusturya izliyor. Yunanistan, Türkiye ve Nikaragua da 6 kere temerrüde düşmeleri nedeniyle ilk beşe giren ülkeler arasında yer alıyor.