Tüketim harcamalarında sert düşüş

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) "COVID-19'un Tüketici Harcamalarına Etkisi" üzerine yaptığı araştırmanın ikincisini yayımladı. Buna göre 3 Nisan haftasında tüketim harcamaları 13 Mart haftasına göre yüzde 34 azaldı. En yüksek düşüş ise koronavirüs salgınıyla ilk kapatılan içkili yerlerde yüzde 93 kayıpla yaşandı.

Koronavirüs salgınının tüketici harcamaları açısından yarattığı etkiyi takip edebilmek amacıyla, Merkez Bankası Banka Kartı ve Kredi Kartı Harcama Tutarları verisi inceleyen TEPAV. harcama kalemlerine göre tüketicilerin haftalık ve aylık banka kartı/kredi kartı harcaması ve haftalık/yıllık değişimleri ele alıyor. TEPAV verilerine göre 3 Nisan haftasında banka kartı ve kredi kartı kullanılarak 14.1 milyar TL tutarında harcama yapıldı. Bir önceki haftaya kıyasla harcama tutarı 626 milyon TL yani yüzde 5 arttı. İşlem adedi ise yüzde 3 azalarak 80 milyona geriledi.

Alışverişin yüzde 27’si internetten oldu

Alışveriş yöntemi bakımından incelendiğinde 3 Nisan haftasında yapılan toplam harcamaların 3.8 milyar TL'si (yüzde 27) internet üzerinden, 898 milyon TL'si (yüzde 6) mektupla/telefonla yapıldı. Ayrıca toplam harcamaların yüzde 3'ünü (355 milyon TL) gümrük vergisi ödemeleri oluşturdu. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında internet üzerinden yapılan alışverişler yüzde 24, mektupla/telefonla yapılan alışverişler yüzde 7, gümrük vergisi ödemeleri yüzde 16 arttı.

İlk koronavirüs vakasının görüldüğü 13 Mart haftasında panik tüketim nedeniyle harcamalar artmış, 20 Mart haftasında zorunlu tüketim harcamalarına yönelim görülmüş ve 27 Mart haftasında bir önceki haftaya kıyasla tüm harcama kalemlerinde azalma olmuştu. 3 Nisan haftasında ise bazı harcama kalemlerinde hareketlilik görüldü. Online eğitime geçiş ile 13 Mart haftasında artış gösteren ve daha sonrasında azalan elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları, 3 Nisan haftasında tekrar arttı. Bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında yüzde 9 artan elektrik-elektronik eşya, bilgisayar harcamaları 13 Mart haftasından bu yana ise yüzde 11 azalmış oldu. Eğitim/kırtasiye/ofis malzemeleri harcamaları ise 3 Nisan haftasında bir önceki haftaya kıyasla yüzde 14 arttı.

Ancak bu artış, 13 Mart haftasına kıyasla yüzde 46 düşüşün önüne geçemedi. Telekomünikasyon harcamaları ise paralel olarak bir önceki haftaya kıyasla 3 Nisan haftasında yüzde 4 arttı. Böylece 3 Nisan haftasında eğitime yönelik harcamalara yönelim olduğu görüldü.

Havayolları harcaması yüzde 86 azaldı

Turizm ve eğlenceye yönelik harcamalar; havayolları, seyahat acenteleri/taşımacılık, konaklama ve kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar düşüşünü sürdürdü. 13 Mart haftasına göre kıyaslandığında 3 Nisan haftasında, kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar yüzde 93, havayolları harcaması yüzde 86, konaklama harcaması yüzde 79, seyahat acenteleri/taşımacılık harcaması yüzde 67 azalmış oldu.

Yemek, giyim ve aksesuar, mobilya ve dekorasyon harcamaları 13 Mart haftasına kıyasla 3 Nisan haftasında sırasıyla yüzde 82, yüzde 77 ve yüzde 46 azaldı. Bir önceki haftaya kıyasla ise 3 Nisan haftasında yemek harcaması (yüzde 7), mobilya ve dekorasyon harcaması (yüzde 2) azalırken, giyim ve aksesuar harcaması sınırlı bir artış (yüzde 1) gösterdi.